Από πού προέρχεται η Πρωτομαγιά;

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ το εξηγεί (1894)

Η προέλευση της Πρωτομαγιάς

Η ορθή ιδέα να χρησιμοποιηθεί ο εορτασμός μιας προλεταριακής ημέρας ανάπαυσης, ως μέσον για να επιτευχθεί το 8-ωρο1 για την εργασία μίας ημέρας, γεννήθηκε στην αρχή στην Αυστραλία. Οι εργαζόμενοι αποφάσισαν, το 1856, να οργανώσουν μια μέρα όπου να σταματήσουν κάθε εργασία, και να κάνουν στη θέση της συνεδριάσεις και ψυχαγωγία, απαιτώντας την 8-ωρη ημέρα εργασίας. Η ημερομηνία που θα οργανωνόταν αυτό ήταν η 21η Απριλίου. Στην αρχή, οι αυστραλοί εργαζόμενοι είχαν σχεδιάσει την κινητοποίηση αποκλειστικά για εκείνη τη χρονιά, δηλαδή το 1856. Αλλά η πρώτη αυτή κινητοποίηση είχε τέτοια απήχηση στις προλεταριακές μάζες της Αυστραλίας, ευαισθητοποιώντας τες και ωθώντας τες να κάνουν και νέες τέτοιες καμπάνιες, που αποφασίστηκε να ανανεώνεται η κινητοποίηση αυτή κάθε χρόνο.

Πράγματι, τί μπορούσε να δώσει στους εργαζόμενους περισσότερο κουράγιο και αυτοπεποίθηση στις δικές τους δυνάμεις από ένα μαζικό σταμάτημα της εργασίας που να το έχουν αποφασίσει οι ίδιοι; Τί θα μπορούσε να δώσει περισσότερο θάρρος στους αιώνιους σκλάβους των εργοστασίων και των εργαστηρίων απ’ό,τι η συσπείρωση των δικών τους γραμμών; Επομένως, η ιδέα μιας προλεταριακής γιορτής έγινε γρήγορα αποδεκτή και, από την Αυστραλία, άρχισε να επεκτείνεται και σε άλλες χώρες, έως ότου κατέκτησε το σύνολο του προλεταριάτου παγκοσμίως.

Οι πρώτοι που ακολούθησαν το παράδειγμα των Αυστραλών ήταν οι Αμερικάνοι. Το 1886, αποφάσισαν ότι η πρωτομαγιά θα ήταν μια μέρα που θα σταμάταγε πλήρως κάθε εργασία. Την ημέρα εκείνη, 200.000 εργαζόμενοι εγκατέλειψαν το πόστο τους και διεκδίκησαν το 8-ωρο για ημερήσια εργασία. Τις επόμενες χρονιές, η αστυνομία και οι δικαστικοί μηχανισμοί εμπόδισαν τους εργαζόμενους να επαναλάβουν τις κινητοποιήσεις αυτές σε τέτοια έκταση. Ωστόσο, το 1888, ξαναπήραν την απόφασή τους και σχεδίασαν την επόμενη μεγάλη κινητοποίηση να είναι την 1η Μαΐου του 1890.

Στο εντωμεταξύ, και στην Ευρώπη το εργατικό κίνημα είχε ενισχυθεί και ευαισθητοποιηθεί. Η πιο σαφής έκφραση αυτού του κινήματος φάνηκε μέσα από το Συνέδριο της Εργατικής Διεθνούς το 18892. Στο Συνέδριο αυτό, όπου συμμετείχαν 400 αντιπρόσωποι, αποφασίστηκε ότι η ημέρα εργασίας των 8 ωρών έπρεπε να είναι η πρώτη-πρώτη διεκδίκηση. Στο ζήτημα αυτό, ο εκπρόσωπος των γαλλικών συνδικάτων, ο εργαζόμενος Lavigne3 από το Μπορντό, πρότεινε η διεκδίκηση αυτή να εκφραστεί σε όλες τις χώρες με καθολικό σταμάτημα της εργασίας. Ο εκπρόσωπος των αμερικάνων εργαζομένων επεσήμανε πως η απόφαση των δικών του συντρόφων ήταν να κάνουν απεργία την 1η Μαΐου 1890 και το Συνέδριο κράτησε την ημερομηνία αυτή ως παγκόσμια προλεταριακή γιορτή.

Σε αυτή την περίσταση, όπως και 30 χρόνια πριν, στην Αυστραλία, οι εργαζόμενοι είχαν στο μυαλό τους πραγματικά μια μόνο κινητοποίηση. Το Συνέδριο αποφάσισε οι εργαζόμενοι όλων των χωρών να κινητοποιηθούν μαζί για την ημέρα εργασίας των 8 ωρών την 1η Μαΐου 1890. Κανείς δεν αναφέρθηκε σε επανάληψη της ημέρας αυτής χωρίς εργασία για τα επόμενα χρόνια. Φυσικά, κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει τη λαμπρή επιτυχία που θα είχε η ιδέα αυτή και την ταχύτητα με την οποία θα υιοθετείτο από τις εργαζόμενες τάξεις. Ωστόσο, άρκεσε η κινητοποίηση της πρωτομαγιάς μιας μόνο χρονιάς, για να καταλάβει όλος ο κόσμος πως η πρωτομαγιά θα έπρεπε να γίνει ετήσιος θεσμός για πάντα.

Η διεκδίκηση της πρωτομαγιάς ήταν η επιβολή της ημέρας εργασίας των 8 ωρών. Αλλά ακόμα και αφού ο στόχος αυτός επιτεύχθηκε, η πρωτομαγιά δεν εγκαταλείφθηκε. Για όσον καιρό η πάλη των εργαζομένων κατά της αστικής τάξης και των κυρίαρχων τάξεων θα συνεχίζει, για όσον καιρό όλες οι διεκδικήσεις τους δεν θα έχουν ικανοποιηθεί, η πρωτομαγιά θα είναι η ετήσια έκφραση αυτών των διεκδικήσεων. Και, όταν θα έρθουν καλύτερες μέρες, όταν η εργατική τάξη του κόσμου ολόκληρου θα έχει κερδίσει την απελευθέρωσή της, ακόμα και τότε η ανθρωπότητα θα γιορτάζει ίσως την πρωτομαγιά, τιμώντας και τους σκληρούς αγώνες αλλά και στη θύμηση όλων των δεινών του παρελθόντος.

Rosa Luxemburg

1894

1Ώς τότε η συνήθης ημερήσια εργασία κρατούσε 10 ή και 12 ώρες.

2Πρόκειται για το 1ο συνέδριο της 2ης Διεθνούς.

3Raymond Lavigne (1851- 1930), συνδικαλιστής και πολιτικός αγωνιστής.