Διεθνές σεμινάριο γυναικών 2021 της 4ης Διεθνούς

Το διεθνές σεμινάριο γυναικών 2021 της 4ης Διεθνούς διοργανώθηκε στις 10 - 11 και 17 - 18 Ιουλίου. Οι προηγούμενες συναντήσεις διοργανώνονταν στο Ιντιστούτο του Άμστερνταμ (IIRE), αλλά η πανδημία μας υποχρέωσε να το διοργανώσουμε αυτή τη φορά αποκλειστικά διαδικτυακά.

Αυτό είχε ως σημαντική και θετική επίπτωση το ότι μπόρεσαν να συμμετάσχουν πολύ περισσότερες γυναίκες απ’ό,τι στα προηγούμενα σεμινάρια: πάνω από 100 άτομα παρακολουθούσαν σε κάθε συνεδρίαση, ενώ πάνω από 75 ήταν οι συμμετέχουσες ενεργά. Αντιπροσώπευαν 35 οργανώσεις από 26 χώρες στην Αμερική (βόρειο και νότιο), στη δυτική Ευρώπη, στη Βόρειο Αφρική και στην Ασία1.

Στο προηγούμενο σεμινάριο, με τη μεγαλύτερη συμμετοχή, το 2019, δεν είχαν μπορέσει να συμμετάσχουν παρά 40 συντρόφισσες από 20 χώρες (23 οργανώσεις), δεδομένων των περιορισμένων μας πόρων -ιδιαίτερα για τη χρηματοδότηση ταξιδιών για τις συντρόφισσες από το Νότο.

Είχαμε εξηγήσει την τότε ήδη εξαιρετική συμμετοχή ως το καθρέπτισμα της νέας ανόδου του κινήματος των γυναικών, κατά τα προηγούμενα χρόνια και, πράγματι, το σεμινάριο του 2019 μας επέτρεψε να ετοιμάσουμε την απόφαση «Η νέα άνοδος του γυναικείου κινήματος», που υιοθετήθηκε από τη Διεθνή μας Επιτροπή του 2021 (η συνάντηση του 2020 ακυρώθηκε εξαιτίας της πανδημίας).

Για το σεμινάριο του 2021 δεν είχαμε ως στόχο να παράγουμε αποφάσεις ή ειδικά κείμενα: περισσότερο θέλαμε να διερευνήσουμε θέματα που είχαν αναδυθεί κατά τις συζητήσεις γύρω από την προηγούμενη απόφαση, με βάση τις εμπειρίες στα κινήματα και στους αγώνες στις χώρες μας.

Οι εργασίες του σεμιναρίου περιορίστηκαν σε τέσσερεις συνεδριάσεις μόνο τριών ωρών η κάθε μία, για να μπορέσουμε να συμπεριλάβουμε τις περισσότερες συντρόφισσες από πολύ διαφορετικά ωράρια χωρών. Μέσα σε αυτό το χρόνο, περιελάβαμε μια παρουσίαση του θέματος, γλωσσικές ομάδες συζήτησης και μία ολομελειακή συζήτηση που, όπως και η παρουσίαση, μεταφράστηκε ταυτόχρονα στις τρεις γλώσσες εργασίας που έχουμε (καστιγιάνικα / ισπανικά, αγγλικά, γαλλικά).

-

Σε συνεδριάσεις μιας αντιπροσωπευτικής επιτροπής είχαν καθοριστεί τέσσερα θέματα για το σεμινάριο, τα οποία κατόπιν αναπτύχθηκαν από ομάδες εργασίας στις οποίες συμμετείχαν 4-5 συντρόφισσες από διαφορετικές χώρες και γλωσσικές σφαίρες.

Ένα σημαντικό τμήμα της δουλειάς τον ομάδων εργασίας συνίστατο στην αναζήτηση βοηθημάτων ανάγνωσης που θα μπορούσαν να φωτίσουν διαφορετικές οπτικές για το κάθε θέμα, πράγμα που απαιτούσε ταυτόχρονα και έρευνα και μετάφραση για να δοθούν στο σύνολο του σεμιναρίου.

1.

Το πρώτο θέμα ήταν «Τί εννοούμε με στρατηγικό ρόλο του αυτόνομου κινήματος γυναικών ως πολιτικό υποκείμενο, πώς αυτό εκφράζεται στην πράξη;».

Το σημείο αυτό συμπυκνώνει μια σημαντική προγραμματική θέση της 4ης Διεθνούς, που την είχαμε αναπτύξει κατά τη δεκαετία του 1970 και υιοθετήσει με την απόφασή μας του 1979 «Σοσιαλιστική επανάσταση και πάλη για τη χειραφέτηση των γυναικών». Στο πλαίσιο της αυθόρμητης ανάπτυξής του, το φεμινιστικό κίνημα έβγαλε διδάγματα από την εμπειρία της ρωσικής επανάστασης, η οποία ήταν μόλις 60 χρόνια πριν -σχεδόν όσο απέχουμε και σήμερα από το 1968-, καθώς και από την γρήγορη ανατροπή των κεκτημένων με τη σταλινική αντεπανάσταση, αφενός, και από τους αντιαποικιακούς αγώνες για εθνική απελευθέρωση, αφετέρου, όταν οι αποικιοκρατούμενοι λαοί αγωνίζονταν για την απελευθέρωσή τους.

Αναφερθήκαμε στην πραγματική εμπειρία των γυναικών που επενδύθηκαν στην παγκόσμια φοιτητική ριζοσπαστικοποίηση της εποχής, και υποστηρίχτηκε η ανάγκη για ένα κίνημα γυναικών που να αγωνίζεται για τις ανάγκες και τα συμφέροντα των γυναικών, ανεξάρτητα από τα συμφέροντα οποιασδήποτε κυβέρνησης, κόμματος ή συνδικάτου, ταυτόχρονα και με την υπεράσπιση των πλέον καταπιεσμένων και εκμεταλλευόμενων γυναικών, πράγμα που αναγκαστικά του αποδίδει έναν χαρακτήρα πάλης των τάξεων.

Η συζήτησή μας επιβεβαίωσε ότι οι γυναίκες που οργανώνονται για τα συμφέροντα των γυναικών, και στο πλαίσιο των πιο πλατιών δημοκρατικών αγώνων, αποτελούν μια ισχυρή δύναμη για την ενότητα της εργατικής τάξης, το οποίο και είναι στρατηγικής σημασίας στον αγώνα για να αλλάξουμε κοινωνία. Επίσης διαπιστώνουμε πως οι νέες μορφές αγώνα του κινήματος των γυναικών, όπως η φεμινιστική απεργία και απεργία γυναικών -που διακηρύσσει το δικαίωμα των γυναικών να χρησιμοποιούν αυτό το παραδοσιακό εργαλείο και, έτσι, να το αλλάξουν και να το εκδημοκρατίσουν- και η οργάνωση των γυναικών στους παραδοσιακούς χώρους των κοινοτήτων αποτελούν επαναδιατύπωση αυτής της αυτονομίας και παρουσία των γυναικών στην πολιτική δράση.

2.

Όταν μιλάμε για κίνημα των γυναικών, ασφαλώς μιλάμε για ένα συμπεριληπτικό κίνημα, που περιλαμβάνει όλες τις γυναίκες και αναγνωρίζει τις εμπειρίες διακρίσεων και καταπιέσεων όλων των γυναικών, με έμφαση σε αυτές που πλήττονται πιο σκληρά, τις πιο καταπιεσμένες και εκμεταλλευόμενες, το οποίο παραπέμπει ιδιαίτερα στις γυναίκες που υφίστανται διακρίσεις και περιθωριοποίηση ως μαύρες, ιθαγενείς ή ιδιαίτερης φυλής.

Σε αυτό το πλαίσιο, επικεντρωθήκαμε σε μια ιδιαίτερη μορφή αποκλεισμού που πήρε μια ιδιαίτερα συγκρουσιακή διάσταση μέσα στο κίνημα των γυναικών, ξεκινώντας από ορισμένα μέρη του αγγλόφωνου κόσμου, αλλά που δυστυχώς επεκτείνεται και πέρα από αυτόν: είναι ο αποκλεισμός των γυναικών τρανς. Έχοντας ήδη θέση το ερώτημα «Πώς και γιατί είμαστε τρανσπεριληπτικοί», η 4η Διεθνής είχε πάντα υιοθετήσει την τρανσπεριληπτικότητα στην πράξη, για παράδειγμα στους χώρους γυναικών μέσα στα κάμπινγκ των νέων μας, αλλά επίσης την έχει διατυπώσει τη θέση αυτή και στην πρόσφατη απόφασή της.

Ωστόσο, αναγνωρίζουμε ότι αυτό πρέπει να παραμείνει θέμα συζήτησης και παιδαγωγικής εξήγησης και, αν επιτραπεί να γίνει αντικείμενο διένεξης και αποκλεισμού μέσα στο κίνημα, αυτό μόνο να βλάψει μπορεί το στόχο μας για την οικοδόμηση του όσο το δυνατόν πιο πλατιού γυναικείου και φεμινιστικού κινήματος. Εξετάσαμε το ρόλο της άκρας δεξιάς στην ενορχήστρωση τέτοιων διαχωρισμών και αρχίσαμε να εξετάζουμε και το ρόλο των ατόμων τρανς τόσο στην αγορά εργασίας όσο και στην κοινωνική αναπαραγωγή, για να ενισχύσουμε τις θεωρητικές βάσεις της θέσης μας.

3.

Το ερώτημα των συμμαχιών στην οικοδόμηση του κινήματος ήταν το θέμα της τρίτης ημέρας του σεμιναρίου μας: «Δυσκολίες στην οικοδόμηση ενιαίων μετώπων στα κινήματα γυναικών και στα φεμινιστικά κινήματα: αριστερισμός, αδιαλλαξίες, διαταξικές συμμαχίες. Πώς να τα χειριστούμε;». Προσεγγίσαμε τα σχετικά εμπόδια και πρώτα-πρώτα αυτά που σχετίζονται με τον τρόπο που οι γυναίκες διαφοροποιούνται ανάλογα με:

• τις θέσεις τους στην κοινωνία, όπως η ταξική θέση.

• τις φυλετικές διακρίσεις.

• τις διαφορετικές αντιλήψεις για τον κόσμο.

• τις διαφορετικές προτεραιότητες και

• διαφορετικές μεταναστευτικές θέσεις.

Καθώς και με ενίοτε παράλογες απαιτήσεις, όπως και με το σεκταρισμό και τους «αβανγκαρντίστικους» τακτικισμούς του πολιτικού προσανατολισμού.

Τονίσαμε ότι, παρά τις δυσκολίες, συμμαχίες με άλλες δυνάμεις, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό του κινήματος των γυναικών, όπως τα συνδικάτα, οι κοινοτικές και αγροτικές οργανώσεις ή τα πολιτικά κόμματα, μπορούν συχνά να οικοδομηθούν γύρω από ειδικούς στόχους -συχνά ενσωματωμένους σε νομοθετικές προτάσεις- ή σε ειδικές στιγμές και ότι είναι σημαντικές για να οικοδομηθεί το κίνημα και να επιτραπεί ένας διάλογος με τις γυναίκες που μπορούν να ενταχθούν στο κίνημα με τις ευκαιρίες αυτές. Δόθηκαν παραδείγματα συμμαχιών γύρω από νομοθετικές πρωτοβουλίες για:

• το δικαίωμα στην έκτρωση στην Αργεντινή,

• την πάλη κατά της καταστολής στο Πουέρτο Ρίκο,

• τη γυναικοκτονική βία σε πολλές χώρες,

• τον εξορυκτικισμό στον Ισημερινό και με

• την κυβέρνηση Μπολσονάρο στη Βραζιλία,

• τη διευκόλυνση αξιοπρεπούς στέγης στο Ισπανικό Κράτος,

• το δικαίωμα στη σύνταξη στην Ελβετία,

• ή ακόμα και με τη διαμαρτυρία κατά της ορκωμοσίας του Τραμπ μαζί με οπαδούς της Χίλαρυ Κλίντον.

Επίσης υπογραμμίσαμε ότι πρέπει να διερευνήσουμε πιο λεπτομερειακά το πώς να αντικρούσουμε τις δυνάμεις του κινήματος που προσπαθούν να αποκλείσουν ορισμένα στρώματα γυναικών από τον αγώνα, για παράδειγμα χαρακτηρίζοντάς τες ως μη φεμινίστριες, και με ορισμένες μικρές πρωτοποριακές ομάδες που επιβάλλουν βίαιες τακτικές σε ειρηνικές διαδηλώσεις, διώχνοντας έτσι τις γυναίκες που θα ήθελαν να συμμετάσχουν με τα παιδιά τους μαζί ή και γηραιότερες γυναίκες ή φυσικά ανάπηρες, που δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν καταστάσεις βίας.

4.

Η μία από τις κρίσιμες στρατηγικές αποκλίσεις, μέσα στο κίνημα, ανάμεσα στις ρεφορμίστριες και στις επαναστάτριες αφορά ασφαλώς το κράτος και το μέτρο κατά το οποίο θα μπορούσαμε να εμπιστευτούμε τους κρατικούς θεσμούς για να ενεργήσουν προς το συμφέρον των γυναικών. Στη σημερινή κοινωνία, υψώνουμε απαιτήσεις από το κράτος για πραγματική και μετρήσιμη βελτίωση της κατάστασης των γυναικών, αλλά δεν έχουμε και αυταπάτες για το ότι αυτό θα αρκούσε.

Αυτό ήταν το θέμα της τέταρτης ημέρας, ιδιαίτερα σε σχέση με τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε την πολύμορφη βία σε βάρος των γυναικών: «Ποιές εναλλακτικές για να καταπολεμηθεί η βία κατά των γυναικών: θεσμική απο-πατριαρχικοποίηση, αυτο-επίλυση των διενέξεων, προληπτικές / κατασταλτικές νομοθεσίες κατά της βίας;». Καλούμε άραγε για αυξημένη καταστολή από το κράτος, όπως π.χ. με αυξημένες ποινές φυλάκισης; Μπορούμε να βασιστούμε σε άλλους τομείς της κρατικής μηχανής, που ο ρόλος τους δεν είναι άμεσα κατασταλτικός (όπως π.χ. κοινωνικοί λειτουργοί);

Η συζήτηση επίσης άνοιξε το ερώτημα του πώς αντιμετωπίζουν οι αριστερές οργανώσεις και το συνδικαλιστικό κίνημα τις σεξουαλικές και σεξιστικές επιθέσεις στο εσωτερικό των οργανώσεών τους και την ανάγκη να το κάνουν αυτό και να φαίνεται ότι το κάνουν, για να κρατήσουν την αξιοπιστία τους ως οργανώσεις που αγωνίζονται για τη λαϊκή ευημερία.

-

Οι πλούσιες και παθιασμένες αυτές συζητήσεις δεν μπόρεσαν να αναπτυχθούν όσο θα το θέλαμε. Ο περιορισμένος διαθέσιμος χρόνος, εξαιτίας της ανάγκης να συμπεριλάβουμε διαφορετικές ζώνες ωραρίων, η έλλειψη φυσικών συναντήσεων γύρω από έναν καφέ ή ένα γεύμα, ή και η απουσία μιας συλλογικής δουλειάς στις κουζίνες, όπως το κάνουμε συνήθως στο Ινστιτούτο, προφανώς περιόρισαν τις αλληλοεπιδράσεις. Πολλές από τις συμμετέχουσες εκτίμησαν, ιδιαίτερα, ότι δεν μπορούσαν ακριβώς να καταλάβουν από ποιό συγκεκριμένο πλαίσιο μιλούσαν οι άλλες. Όμως, η ανάγκη μετάφρασης όλου του υλικού σε τρεις γλώσσες μας είχε αποθαρρύνει από το να ζητήσουμε γραπτές εισηγήσεις από κάθε χώρα, καθώς δεν μπορούσαμε να εγγυηθούμε την προσβασιμότητά τους.

Ο συνολικός απολογισμός είναι εξαιρετικά θετικός σε σχέση με τον αριθμό των συμμετεχόντων καθώς και με την πραγματική συμμετοχή στις συζητήσεις, ιδιαίτερα στις ομάδες ανά γλώσσα. Λυπούμαστε για όλους τους περιορισμούς και ελπίζουμε να βρούμε εναλλακτικούς τρόπους στο μέλλον, για να συνδυαστεί το διαδικτυακό εργαλείο, που επιτρέπει πλατύτερη συμμετοχή, με τις συναντήσεις εκ του φυσικού, που προσφέρουν βάθος στην αλληλεπίδραση, έτσι ώστε να συνεχίσουμε την εργασία μας με την επεξεργασία αυτών των θεμάτων και πολλών ακόμα άλλων ζητημάτων.

Penelope Duggan

1Αργεντινή (DS, Marabunta), Βέλγιο (SAP/LCR), Βραζιλία (Comuna, Insurgencia, MES, Subverta), Γαλλία (SFQI -γαλλικό τμήμα της 4ης Διεθνούς), Γερμανία (ISO), Ελβετία (Solidarités), Ελλάδα (ΤΠΤ), ΗΠΑ (Socialist Resurgence, Solidarity, Reform and Revolution), Ιαπωνία (JRCL), Ιρλανδία (RISE), Ισημερινός (Red Feminista Ecosocialista), Ισπανικό Κράτος (Anticapitalistas), Ιταλία (Fuori Mercato, Sinistra Anticapitalista), Κεμπέκ/Καναδάς (Gauche Socialiste), Μαρόκο (Al Mounadil), Μαρτινίκη (GRS), Μεγάλη Βρετανία (Anti*Capitalist Resistance, SR), Μεξικό (CSR, PRT), Ολλανδία (SAP), Πακιστάν - Κασμίρ (AKWP), Πορτογαλία (Rede Anticapitalista, Toupeira Vermelha), Πουέρτο Ρίκο (DS), Σουηδία (SP), Σρί Λάνκα (Left Voice), Τουρκία (SDiY), Τυνησία (τέως LGO).