Το συνέδριο της Διεθνούς πραγματοποιήθηκε στα τέλη Φεβρουαρίου στο Βέλγιο, επτά χρόνια μετά το προηγούμενο. Ήταν η ευκαιρία για μια σε βάθος συζήτηση σχετικά με την παγκόσμια και πολύπλευρη κρίση του καπιταλισμού, ιδίως την αύξηση των εντάσεων και του μιλιταρισμού, και τις απαντήσεις σε αυτήν, ιδίως με την υιοθέτηση ενός οικοσοσιαλιστικού μανιφέστου.
Κατά την έναρξη του συνεδρίου, ο ομιλητής από την απερχόμενη ηγεσία υπενθύμισε ότι από το προηγούμενο συνέδριο του 2018, ο κόσμος έχει βιώσει μεγάλες αναταράξεις -Covid, πολέμους, εξεγέρσεις, άνοδο της ακροδεξιάς, επιδείνωση της οικολογικής κρίσης- και βρισκόμαστε αντιμέτωποι με νέες και δύσκολες προκλήσεις. Η αναγκαστική διακοπή πολλών μαχητικών δραστηριοτήτων, ιδίως σε διεθνές επίπεδο, που επιβλήθηκε από την πανδημία του Covid, έκανε την προετοιμασία αυτού του συνεδρίου ιδιαίτερα δύσκολη, επειδή η μακρά διαδικασία συζήτησης και διεθνούς ανταλλαγής που είναι απαραίτητη για μια συλλογική και πολύγλωσση συζήτηση ξεκίνησε όταν μπορούσαμε ακόμα να συναντιόμαστε μόνο διαδικτυακά.
Αποδόθηκε φόρος τιμής σε όλους τους συντρόφους που έπεσαν θύματα της πανδημίας, της ακροδεξιάς βίας, ιδιαίτερα στις Φιλιππίνες και τη Βραζιλία, των πολέμων, ιδιαίτερα στην Ουκρανία, και των συντρόφων που αναγκάστηκαν να εξοριστούν, ιδιαίτερα στο Χονγκ Κονγκ και τη Ρωσία.
Ειδικότερα, το Συνέδριο θυμήθηκε όσους συνδέθηκαν στενά με την ηγεσία της 4ης Διεθνούς και απεβίωσαν από το 2018: Την Helena Lopes da Silva (Πορτογαλία), πρώην υποψήφια πρόεδρο και αντιαποικιακή ακτιβίστρια, τον Tito Prado, ηγέτη της Súmate, Περού, τον Alain Krivine, τον πιο γνωστός ακτιβιστής της 4ης Διεθνούς στη Γαλλία, τη Rosario Ibarra, υποψήφια πρόεδρο και ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Μεξικό, τη Marijke Colle, κορυφαία περιβαλλοντολόγο και φεμινίστρια ακτιβίστρια στις γραμμές μας στο Βέλγιο, τον Hugo Blanco, θρύλο του αγροτικού κινήματος των Άνδεων, τον Neil Wijethilaka, συνδικαλιστή και ηγέτη στη Σρι Λάνκα- την Ahlem Belhadj, φεμινίστρια ηγέτιδα εθνικής αναγνωρισιμότητας στην Τυνησία, όπως και τον Stálin Pérez Borges, συνδικαλιστή και πολιτικό ηγέτη στη Βενεζουέλα. Το Συνέδριο τίμησε επίσης τον αξιόλογο ηγέτη της 4ης και μαρξιστή οικονομολόγου Ernest Mandel που πέθανε μόλις πριν από τριάντα χρόνια.
Περίπου 150 σύντροφοι/-σσες - αντιπρόσωποι, μέλη της απερχόμενης ηγεσίας, εκπρόσωποι συμπαθουσών οργανώσεων και οργανώσεων μόνιμων παρατηρητών καθώς και προσκεκλημένοι, από 42 χώρες και 60 οργανώσεις, συγκεντρώθηκαν για πεντέμισι ημέρες εντατικών συζητήσεων(1). Όλοι/ες τους συνέβαλαν στις συζητήσεις, προσφέροντας μια πλατιά αντίληψη της παγκόσμια κατάστασης.
Οι συμμετέχοντες αντιπροσώπευαν ένα ευρύ φάσμα ηλικιών: ενώ μόνο το 8% ήταν κάτω των 30 ετών, σχεδόν το 50% ήταν κάτω των 50 ετών, ενώ περισσότεροι από τους μισούς είναι ακτιβιστές για λιγότερο από 20 χρόνια. Αυτό δείχνει μια ευπρόσδεκτη ανανέωση των μελών μας.
Μια μαχητική καμπάνια γύρω από το Μανιφέστο για την οικοσοσιαλιστική επανάσταση
Το σημαντικότερο γεγονός αυτού του συνεδρίου είναι η υιοθέτηση ενός μανιφέστου για μια οικοσοσιαλιστική επανάσταση, το οποίο ασχολείται ταυτόχρονα με την έκταση της συστημικής κρίσης, τα αντικαπιταλιστικά συνθήματα που πρέπει να προταθούν για να αντιμετωπιστεί αυτή η καταστροφή που ήδη διεξάγεται, καθώς και τα στοιχεία ενός σχεδίου για την κοινωνία. Το Μανιφέστο δείχνει ότι τα σημερινά αδιέξοδα του συστήματος, όπως οι πόλεμοι και η κλιματική κρίση θέτουν ολόκληρο τον κόσμο σε μια τρομακτική και καταστροφική κατάσταση που μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με μια επανάσταση που να ανατρέψει τον τρόπο παραγωγής και να ξεκινήσει τεράστιες μεταβάσεις σε κάθε τομέα. Ειδικότερα, το Μανιφέστο προτείνει την αντιμετώπιση της λεηλασίας του πλανήτη και των ανθρώπων ειδικότερα, τονίζοντας το γεγονός ότι το πλουσιότερο 1% καταναλώνει διπλάσια ποσότητα CO2 από το φτωχότερο 50%, γεγονός που δείχνει τόσο την έκταση της ιδιοποίησης του πλούτου από τους καπιταλιστές όσο και τη δυνατότητα που έχουν οι άνθρωποι να μπορούν να ζήσουν πολύ καλύτερα καταναλώνοντας συνολικά πολύ λιγότερο από ό,τι σήμερα. Το Μανιφέστο υιοθετεί τα ιστορικά μας προγραμματικά έγγραφα, όπως το Κομμουνιστικό Μανιφέστο και το Μεταβατικό Πρόγραμμα, και τα επικαιροποιεί. Πρόκειται για την επίθεση στην ατομική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, τη μείωση του χρόνου εργασίας, την προσπάθεια για προσωπική ολοκλήρωση για όλους, τη μαζική αύξηση των δωρεάν δημόσιων μεταφορών και την εφαρμογή θεμελιωδών δικαιωμάτων όπως η πρόσβαση στο νερό, τη στέγαση και την υγειονομική περίθαλψη. Στο πλαίσιο ενός αγωνιστικού σχεδίου με στόχο την αυτο-ενεργοποίηση και την αυτοοργάνωση των εργατικών τάξεων.
Το Μανιφέστο πιάνει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, αλλά υπήρξε και μια συζήτηση σχετικά με το αν πρέπει ή όχι να χρησιμοποιηθεί ο όρος «αποανάπτυξη». Αποφασίστηκε με μεγάλη πλειοψηφία ότι προβάλλουμε την «παγκόσμια αποανάπτυξη μέσα στο πλαίσιο μιας άνισης και συνδυασμένης ανάπτυξης», πράγμα που σημαίνει ότι, σε παγκόσμια κλίμακα, θα πρέπει να μειώσουμε δραστικά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, αν δεν θέλουμε να θέσουμε την ανθρώπινη ζωή σε θανάσιμο κίνδυνο, κατά εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους, ιδιαίτερα στις κυριαρχούμενες χώρες, αλλά ότι στις τελευταίες θα πρέπει να συνεχίσουμε να αυξάνουμε την ικανότητα ικανοποίησης των αναγκών, και σε όρους υποδομών και σε διάφορα αγαθά.
Μια διεθνής αγωνιστική καμπάνια θα αναπτυχθεί γύρω από αυτό το Μανιφέστο, το οποίο θέλουμε να το διαδώσουμε και να το κάνουμε ευρέως γνωστό, ώστε να γίνει εργαλείο για αγώνες και για την ανασύνταξη των επαναστατικών δυνάμεων.
Μια πολύ διεθνής κατάσταση μεγάλης βιαιότητας
Εκτός από την παγκόσμια κρίση του καπιταλισμού, η συζήτηση για τη διεθνή κατάσταση ασχολήθηκε και μετ την τωρινή επιτάχυνση της παγκόσμιας ισορροπίας δυνάμεων, που συνδυάζει την ενίσχυση του βίαιου και ληστρικού χαρακτήρα της ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας και την αύξηση των εντάσεων μεταξύ των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Γινόμαστε μάρτυρες πολέμων σε περίπου τριάντα χώρες σε όλο τον κόσμο, της κλοπής πλούτου, ενός πολέμου που διεξάγεται κατά των μεταναστών και εκτεταμένων επιθέσεων κατά των εργατικών τάξεων. Η άνοδος της ακροδεξιάς, που έχει ήδη έρθει στην εξουσία σε πολλές χώρες, είναι ένα από τα στοιχεία αυτών των αυξανόμενων κινδύνων. Η εκλογή του Τραμπ, άλλωστε, έδειξε μια περαιτέρω επιτάχυνση της κατάστασης, των απειλών για τους εκμεταλλευόμενους και τους καταπιεσμένους. Αυτό συζητήθηκε λεπτομερώς, όπως και η γενοκτονία στην Παλαιστίνη και οι κινητοποιήσεις απέναντί της, στις οποίες και συμβάλλουμε, όπως ιδιαίτερα παρουσιάστηκε κυρίως χάρη στην παρουσία ενός αντιπροσώπου από την Επαναστατική Κομμουνιστική Ομάδα του Λιβάνου.
Η παρουσία συντρόφων από την Ουκρανία και τη Ρωσία εμπλούτισε επίσης τη συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία, για τον οποίο υπήρξαν διαφορετικές θέσεις. Το ψήφισμα που εγκρίθηκε τόνισε την ανάγκη να υποστηριχθεί η ένοπλη και άοπλη αντίσταση του ουκρανικού λαού απέναντι στην ιμπεριαλιστική επίθεση της Ρωσίας του Πούτιν, αλλά και απέναντι στις φιλελεύθερες επιθέσεις του Ουκρανού προέδρου Ζελένσκι, χωρίς να εμπιστευόμαστε τους ιμπεριαλιστές, οι οποίοι υπερασπίζονται τα δικά τους συμφέροντα σε αυτόν τον πόλεμο, όπως δείχνουν οι στροφές των ΗΠΑ. Υποστηρίζουμε λοιπόν την αντίσταση από τα κάτω και απαιτούμε, για παράδειγμα, τη διαγραφή του ουκρανικού χρέους ως ένα από τα μέσα αντιμετώπισης της ρωσικής επίθεσης. Το εναλλακτικό ψήφισμα, το οποίο απορρίφθηκε, έβλεπε τον τωρινό πόλεμο ουσιαστικά ως πόλεμο μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας και, ενώ υποστήριζε επίσης την απόσυρση των ρωσικών στρατευμάτων και το δικαίωμα των λαών στην αυτοδιάθεση, αρνιόταν να δει τον αγώνα της Ουκρανίας ως αγώνα για εθνική απελευθέρωση από τη Ρωσία.
Κανείς δεν υποστήριξε καμπιστικές θέσεις, δηλαδή την υπεράσπιση της Ρωσίας ενάντια στους δυτικούς ιμπεριαλιστές, αλλά παρ' όλα αυτά το συνέδριο της Διεθνούς αποφάσισε να διακόψει τις σχέσεις με τη Socialist Action, μια οργάνωση στις Ηνωμένες Πολιτείες που υπερασπίζεται μια τέτοια θέση.
Συζητήσαμε επίσης τη θέση μας απέναντι στις αριστερές κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο (ιδιαίτερα τις λεγόμενες «προοδευτικές» κυβερνήσεις στη Λατινική Αμερική), για να τονίσουμε τόσο το γεγονός ότι τις υπερασπιζόμαστε απέναντι στις επιθέσεις των κυρίαρχων τάξεων, και ιδιαίτερα της ακροδεξιάς, όσο και την ανάγκη να παραμείνουμε ανεξάρτητοι από αυτές, ιδιαίτερα όταν προδίδουν τις ελπίδες των λαϊκών τάξεων και τα αιτήματά τους εφαρμόζοντας φιλελεύθερες πολιτικές, όπως συμβαίνει σε πολλές χώρες.
Ανάπτυξη κοινών οραμάτων
Υιοθετήθηκε ένα σημαντικό ντοκουμέντο σχετικά με την παρέμβαση στα κοινωνικά κινήματα και τον προσανατολισμό που υπερασπιζόμαστε μέσα σε αυτά. Πιστεύουμε ότι είναι απαραίτητο να οικοδομήσουμε αυτά τα κινήματα προκειμένου να βοηθήσουμε το προλεταριάτο -με την ευρύτερη έννοια του όρου- να συγκροτηθεί ως ενεργή, και ενωμένη, τάξη, πράγμα που σημαίνει τόσο να οικοδομήσουμε τα κινήματα όπως είναι, με τους περιορισμούς τους, και να μάθουμε από αυτά, όσο και να υπερασπιζόμαστε τις δικές μας θέσεις, με σεβασμό και δημοκρατικό τρόπο. Ειδικότερα, αγωνιζόμαστε ενάντια στις γραφειοκρατικές τάσεις και υπερασπιζόμαστε την αυτοοργάνωση, αλλά και την ανεξαρτησία από το κράτος, μια διεθνιστική αντίληψη και την πάλη ενάντια στις καταπιέσεις, θέτοντας ταυτόχρονα το ζήτημα της εξουσίας.
Τέλος, το ντοκουμέντο για την οικοδόμηση του κόμματος ασχολείται με συγκεκριμένες πτυχές της οικοδόμησης της Διεθνούς και των οργανώσεών της. Υπενθυμίζει το στόχο της Διεθνούς μας, που είναι «η οικοδόμηση μαζικών επαναστατικών κομμάτων και μιας μαζικής επαναστατικής Διεθνούς» και, λαμβάνοντας υπόψη την πολύπλοκη κατάσταση του κόσμου και την πραγματικότητα των οργανώσεων του εργατικού κινήματος και των παρεμβάσεων των τμημάτων της Διεθνούς, το κείμενο αναπτύσσει προτάσεις για να ενισχυθεί η πολιτική μας συνοχή, η κατανόησή μας για τον κόσμο και, επομένως, και η ικανότητά μας να εργαζόμαστε προς την ίδια κατεύθυνση παρά τις διαφορές μεταξύ των παρεμβάσεών μας. Έτσι, σκοπεύουμε να ενισχύσουμε την ικανότητά μας να συναντιόμαστε, τις δυνατότητές μας να δημοσιεύουμε τις αναλύσεις και τις θέσεις μας -ιδιαίτερα στο Διαδίκτυο- και να ενισχύσουμε τα εκπαιδευτικά μας ινστιτούτα (Άμστερνταμ, Μανίλα, Ισλαμαμπάντ). Εξάλλου διαπιστώνουμε την ανάγκη μιας διεθνούς οργάνωσης, τόσο από τις ίδιες τις δυσκολίες της κατάστασης όσο όμως και από τις τεράστιες κινητοποιήσεις που λαμβάνουν χώρα τακτικά σε όλο τον κόσμο και στις οποίες συμμετέχουμε: στην Ινδία, στην Αλγερία, στην Ευρώπη, στη Βραζιλία, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στις Φιλιππίνες, στην Ουκρανία και σε πολλές άλλες χώρες.
Στο συνέδριο υπήρξε επίσης σημαντική ενίσχυση της Διεθνούς. Όσον αφορά τη Βραζιλία, αυτό οδήγησε σε μια πολύ σκληρή συζήτηση λόγω της αντίθεσης αρκετών από τις συνιστώσες της οργάνωσης στην είσοδο του Σοσιαλιστικού Αριστερού Κινήματος (MES). Θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε για να ξεπεράσουμε αυτή την ένταση, ιδιαίτερα με ένα σχέδιο έκδοσης μιας βραζιλιάνικης/πορτογαλικής δημοσίευσης του Inprecor. Όμως επίσης καταγράψαμε αναγνώριση ή επέκταση σε αρκετά τμήματα, που αντιπροσωπεύουν μια αύξηση περίπου 27% των μελών παγκοσμίως: Marabunta και Poder Popular μαζί στην Αργεντινή, η είσοδος του MES στο βραζιλιάνικο τμήμα, η Anti*Capitalist Resistance και το ecosicali.scot που εντάχθηκαν σχηματίζοντας το βρετανικό τμήμα, Radical Socialist στην Ινδία, Solidarity στις Ηνωμένες Πολιτείες και ο σχεδιασμός του γαλλικού NPA-L'Anticapitaliste στο σύνολό του να ενταχθεί στην 4η Διεθνή.
Παρά τις δυσκολίες της κατάστασης, μπορούμε να αναλύσουμε αυτή τη σύγκλιση δυνάμεων ως ένδειξη των δυνατοτήτων ενίσχυσης του ρόλου των επαναστατών που συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της κρίσης του συστήματος.
Penelope Duggan & Antoine Larrache
17 Μαρτίου 2025
(1) Εκπροσωπήθηκαν οι ακόλουθες χώρες.
- Από την Αφρική: Αλγερία, Μαρόκο, Νότια Αφρική.
- Από την Ασία: Κίνα, Ινδία, Ινδονησία, Ιαπωνία, Πακιστάν, Κασμίρ, Φιλιππίνες, Σρι Λάνκα.
- Από την Ευρώπη: Αυστρία, Βέλγιο, Μεγάλη Βρετανία [Αγγλία/Ουαλία και Σκωτία], Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα (2 αντιπροσωπείες), Ιρλανδία, Ιταλία (2 αντιπροσωπείες), Κάτω Χώρες, Νορβηγία, Πορτογαλία (2 αντιπροσωπείες), Ρωσία, Ισπανία, Σουηδία, Ελβετία (2 αντιπροσωπείες), Τουρκία, Ουκρανία.
- Από τη Λατινική Αμερική: Αργεντινή (2 αντιπροσωπείες), Βραζιλία (9 αντιπροσωπείες), Κολομβία, Μεξικό (4 αντιπροσωπείες), Παναμάς (2 αντιπροσωπείες), Παραγουάη, Περού, Πουέρτο Ρίκο, Ουρουγουάη, Βενεζουέλα.
- Από τη Μέση Ανατολή: Λίβανος.
- Από τη Βόρεια Αμερική: Καναδάς και Ηνωμένες Πολιτείες (3 αντιπροσωπείες).
Οι οργανώσεις από το Μπαγκλαντές, τις Γαλλικές Δυτικές Ινδίες, τον Ισημερινό και την Αυστραλία δεν μπόρεσαν να συμμετάσχουν.
Μετάφραση: ΤΠΤ – “4”