Η εμβέλεια και η έκταση του παγκόσμιου κινήματος διαδηλώσεων, μετά τη δολοφονία του μαύρου εργάτη George Floyd από την αστυνομία της Μινεάπολης, είναι πρωτόγνωρη. Είναι μια μαζική και νέα εξέγερση ενάντια στο ρατσισμό και στην αστυνομική βία. Οι κινητοποιήσεις αυτές χαρακτηρίζονται από πολύ μια μεγάλη πολυφυλετική συμμετοχή νέων σε ένα κίνημα που είναι διαγενεακό. Επίσης ήταν, σε πολλές περιπτώσεις, οι πρώτες κινητοποιήσεις σε χώρες που μόλις έβγαιναν από το απαγορευτικό και κατάφεραν να επιβάλουν την παρουσία τους στο δρόμο.
Οι καθημερινές διαδηλώσεις συνεχίζονται εδώ και περισσότερο από δύο εβδομάδες σε όλες τις πόλεις των ΗΠΑ, μεγάλες και μικρές. Ο πολυφυλετικός χαρακτήρας τους, με την ηγεσία των μαύρων, κατά πολύ αποκεντρωμένα και αυθόρμητα στις περισσότερες διαδηλώσεις, που πολλές τους διεξάγονται ταυτόχρονα σε πολλές συνοικίες των πόλεων, είναι το αδιαμφισβήτητο σημάδι ενός αυθεντικού μαζικού κοινωνικού κινήματος. Πολλοί διαδηλωτές είναι άνεργοι και πολλοί έρχονται στις διαδηλώσεις για την ασφάλιση από την ανεργία και για άλλους κοινωνικούς αγώνες για την ερχόμενη περίοδο.
Οι αντιρατσιστικές κινητοποιήσεις συνάντησαν μια πολύ πλατιά αστυνομική καταστολή, με χρήση ιδιαίτερα αερίων, επιθέσεις κατά ειρηνικών διαδηλωτών, απαγορεύσεις κυκλοφορίας και μαζικές συλλήψεις.
Οι διαδηλώσεις που έγιναν και εκτός ΗΠΑ -από την Ευρώπη ώς την Αυστραλία, από την Ιαπωνία ώς την Αφρική, από το Μεξικό ώς τη Βραζιλία- συνδύασαν τις διαμαρτυρίες κατά της δολοφονίας του Φλόυντ και την αλληλεγγύη με τις αντιρατσιστικές διαδηλώσεις στις ΗΠΑ με διαμαρτυρίες ενάντια στη βιαιότητα της αστυνομίας κατά των πλειοψηφικών μαύρων πληθυσμών (όπως στη Βραζιλία), των ιθαγενών λαών (όπως στην Αυστραλία), των εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων και των μεταναστών. Διαδηλώσεις σε όλο τον κόσμο φώναξαν και έγραψαν συνθήματα για το Black Lives Matter (« Οι ζωές των μαύρων μετρούν ») μαζί με ονόματα ανθρώπων έγχρωμων φυλετικών ομάδων που σκοτώθηκαν από την αστυνομία -Adama Traoré, στη Γαλλία το 2016, και πολλές περιπτώσεις στη Μεγάλη Βρετανία- με τον ίδιο τρόπο όπως και ο Τζορτζ Φλόυντ. Τα αιτήματα απόσυρσης των συμβόλων της ρατσιστικής και ιμπεριαλιστικής καταπίεσης, όπως τα αγάλματα του βέλγου βασιλιά Λεοπόλδου του 2ου (ο οποίος εκμεταλλεύτηκε με δολοφονικούς τρόπους το Κονγκό σαν ιδιωτικό του καπιταλιστικό χώρο), ή τα αγάλματα εμπόρων δούλων στη Μεγάλη Βρετανία, κέντρο του διατλαντικού δουλεμπορίου, αντανακλούν τα αιτήματα για απόσυρση των αγαλμάτων της Συνομοσπονδίας και των σημαιών του Νότου των ΗΠΑ (υπέρ της δουλείας).
Κρίση νομιμοποίησης του καπιταλισμού
Η ανικανότητα των καπιταλιστικών κυβερνήσεων -ιδιαίτερα της Μεγάλης Βρετανίας, της Βραζιλίας και των ΗΠΑ- να απαντήσουν με κατάλληλους τρόπους στην κρίση του Covid-19, τα κύματα μαζικών απολύσεων που έριξαν στην ανεργία εκατομμύρια ανθρώπους και που επηρεάζουν ακόμα βίαια τους πληθυσμούς διάφορων φυλών και μεταναστών, μαζί με τις μαζικές διαμαρτυρίες που, μετά από δύο εβδομάδες καθημερινών διαδηλώσεων, επεκτείνονται σε έκταση, έθεσαν για μια στιγμή τις καπιταλιστικές κυβερνήσεις σε άμυνα, την ίδια στιγμή που προσπαθούν να ξανα-επιβάλουν μια κανονική καπιταλιστική λειτουργία.
Στις ΗΠΑ, η εξέγερση ήδη προκάλεσε τη διάσπαση της μεγάλης αστικής τάξης και των πολιτικών της εκπροσώπων. Υπάρχουν σημάδια κρίσης του ίδιου του καθεστώτος και της κυβέρνησης Τραμπ: ανώτατοι αξιωματούχοι του στρατού και ακόμα και ο Υπουργός Άμυνας του Τραμπ, καθώς και οι τέσσερεις παλαιότεροι πρόεδροι, εκ των οποίων και ο George W. Bush, επέκριναν ανοικτά την απειλή του Τραμπ να χρησιμοποιήσει στρατιωτική δύναμη κατά των διαδηλωτών, που κατά πολύ είναι νέοι και πολυφυλετικοί, τους οποίους χαρακτήρισε « αλήτες » και « τρομοκράτες ».
Το ότι η διάσπαση αυτή εν μέρει απέτρεψε μια ακόμα πιο βίαιη καταστολή και το ότι το σύνθημα για « defund/demilitarize the police » (αποχρηματοδότηση / αποστρατιωτικοποίηση της αστυνομίας) διαδόθηκε πλατιά στους διαδηλωτές, αντιπροσωπεύουν τις πρώτες τμηματικές νίκες αυτού του αγώνα.
Η στιγμή τώρα ενέχει και κινδύνους. Τα tweets του Τραμπ για νόμο και τάξη έχουν ενθαρρύνει τις λευκές εθνικιστικές ομάδες, μερικές από τις οποίες επιχείρησαν να τα βάλουν με τις αντιρατσιστικές διαδηλώσεις, να κουβαλούν όπλα και να προβάλουν ρατσιστικά σύμβολα. Οι ακροδεξιές αυταρχικές κυβερνήσεις -στη Βραζιλία, στις Φιλιππίνες, στην Ινδία και αλλού- επωφελούνται της ευκαιρίας για να ενισχύσουν τα αντιτρομοκρατικά και κατασταλτικά μέτρα, που θα έχουν δυσανάλογες επιπτώσεις για τις κοινότητες των μαύρων, των μεταναστών και των αυτοχθόνων. Οι κοινότητες των μεταναστών στην Ευρώπη εδώ και πολύ καιρό τρομοκρατούνται από ομάδες της ακροδεξιάς (όπως η Χρυσή Αυγή στην Ελλάδα) και η οικονομική κρίση θα οξύνει τις ρατσιστικές και αντιμεταναστευτικές επιθέσεις.
Μια μαζική εξέγερση
Η τεράστια έκρηξη της αντιρατσιστικής κινητοποίησης που ακολούθησε τη δολοφονία του Τζόρτζ Φλόυντ θεωρήθηκε ως το αποτέλεσμα της « σταγόνας που ξεχείλισε το ποτήρι ». Αυτό περιλαμβάνει όχι μόνο μια σειρά από δολοφονίες μαύρων από αστυνομικούς, αλλά και τις επιπτώσεις μιας πανδημίας που έχει οδηγήσει σε τριπλάσια θνησιμότητα της μαύρης κοινότητας, στο σύνολο του πληθυσμού, καθώς και μια οικονομική κρίση που επίσης δυσανάλογα πλήττει τους εργαζόμενους των μαύρων και εθνικών μειονοτήτων.
Οι μαζικές διαδηλώσεις στους δρόμους και η διαρκής ανάγκη για φυσική αποστασιοποίηση σε μια στιγμή που οι μη λευκές κοινότητες, μετανάστες και περιθωριοποιημένοι, είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στην πανδημία αποτελεί τη μία από τις μεγάλες αντιφάσεις της περιόδου. Οι μαύρες κοινότητες, που στηρίζονται από λευκούς νέους και εργαζόμενους, κατεβαίνουν στους δρόμους επειδή θεωρούν ότι είναι πιο επείγον να τεθεί τέλος στο ρατσισμό, στην κατασταλτική βία και στις νεοφασιστικές κυβερνήσεις παρά να σεβαστούν μέτρα που ούτως ή άλλως είναι αδύνατο να τα εφαρμόσουν στα σπίτια τους, και ακόμα περισσότερο σε συνθήκες έλλειψης εισοδήματος και απασχόλησης.
Η συσσωρευμένη ένταση της ρατσιστικής βίας -οι δολοφονίες των μαύρων από την αστυνομία, οι δολοφονικές αντισημιτικές επιθέσεις, η αντι-μουσουλμανική τρομοκρατία, καθώς και η γενοκτονία των ιθαγενών λαών- συνδυάζεται με μια μαζική ανεργία που έχει προκαλέσει η ύφεση και η πανδημία, η οποία χτυπάει έγχρωμες εργατικές κοινότητες πολύ πιο σκληρά απ’ό,τι τον πληθυσμό στο σύνολό του, το οποίο και εξηγεί τη θέληση για αγώνα και το κουράγιο απέναντι στους καταπιεστές.
Η σχέση που διαπιστώνεται από τους διαδηλωτές ανάμεσα στο φόνο του Φλόυντ και στη ρατσιστική αστυνομική βία σε όλο τον κόσμο είναι βαθιά. Η μεταχείριση που επιφυλάσσεται στους ιθαγενείς και έγχρωμους πληθυσμούς που αποικιοκρατικοποιήθηκαν στις ΗΠΑ, στον Καναδά, στην Αυστραλία, στη Νότιο Αφρική και στη Λατινική Αμερική, καθώς και στις έγχρωμες μεταναστευτικές κοινότητες στις ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις στην Ευρώπη, αντικατοπτρίζει αιώνες αποικιοκρατικής και ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας του Βορρά πάνω στο Νότο, κυριαρχίας που βρίσκεται στο κέντρο του καπιταλισμού. Από την καταλήστευση των ορυχείων αργύρου του Ποτοσί από τους Ισπανούς αποκιοκράτες τον 16ο αιώνα, που αποτέλεσε τμήμα της συσσώρευσης του κεφαλαίου στη βάση της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ανάπτυξης, περνώντας από την ευρωπαϊκή υποδούλωση εκατομμυρίων Αφρικανών, έως την αποικιοκρατικοποίηση της Αφρικής τον 19ο αιώνα και τη σημερινή νεο-ιμπεριαλιστική κυριαρχία, είναι οι έγχρωμοι λαοί του παγκόσμιου Νότου που υπέστησαν το βάρος της καπιταλιστικής ανάπτυξης και επέκτασης.
Ορισμένες από τις χειρότερες φρικαλεότητες που έχουν γίνει σε βάρος ανθρώπων στις τελευταίες δεκαετίες έγιναν ενάντια σε εθνικές και θρησκευτικές μειονότητες. Οι εθνικές μειονότητες και οι κοινωνικά οικοδομημένες ως φυλετικές ομάδες αντιμετώπισαν την καταστολή σε όλο τον κόσμο, από την εθνοκάθαρση στην τέως Γιουγκοσλαβία και τη γενοκτονία στη Ρουάντα κατά τη δεκαετία του 1990 ώς τη σημερινή καταστολή των μουσουλμανικών μειονοτήτων στην Κίνα και στην Ινδία και τη μεταχείριση των Παλαιστινίων στο Ισραήλ και στα κατεχόμενα.
Ο αντιρατσισμός τους και ο δικός μας
Για να μπορέσουν να έχουν κάποια απήχηση, οι ρεφορμιστές καπιταλιστές πολιτικοί προσπαθούν να διοχετεύσουν την ενέργεια του κινήματος προς κυβερνητικούς ελέγχους και διακοσμητικές επιτροπές και μεταρρυθμίσεις. Θα ήθελαν να περιοριστούν στην κατάργηση των συμβόλων του δουλεμπορίου και σε μια επιφανειακή αλλαγή των αστυνομικών πρακτικών.
Μια σειρά από πολυεθνικές -εκ των οποίων πολλές από τη λίστα των 500 πιο μεγάλων επιχειρήσεων που δημοσιεύει το περιοδικό Fortune- διακηρύσσουν σήμερα δυνατά την αντίθεσή τους στο ρατσισμό, μεταδίδουν δαπανηρές διαφημίσεις στα μίντια, υπόσχονται δωρεές, ξαναγράφουν τις οδηγίες τους. Είναι αυτές οι ίδιες επιχειρήσεις που έχουν επιλέξει τις προσφορές τους για απασχόληση με τρόπους ρατσιστικούς και σεξιστιούς και που αντιστάθηκαν επί χρόνια σε μεταρρυθμίσεις. Πολλές από αυτές έχουν πραγματοποιήσει τεράστια κέρδη στην πλάτη έγχρωμων εργαζομένων.
Τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα δεν ακούγονται και δεν είναι σε θέση να δώσουν προσανατολισμό στο κίνημα. Στις ΗΠΑ, η έλλειψη αυτή πολιτικής ηγεσίας είναι ιδιαίτερα έντονη. Η κυριαρχία του καπιταλιστικού δίπολου των Δημοκρατών και των Ρεπουμπλικάνων στην αμερικανική πολιτική έχει κάνει ώστε η ενέργεια των δρόμων να μη βρίσκει πολιτική έκφραση. Στη διάρκεια της καμπάνιας για τις προκαταρκτικές των Δημοκρατικών, ο γερουσιαστής Bernie Sanders είχε προκαλέσει μεγάλο ενθουσιασμό και πλατιά στήριξη, ιδιαίτερα στη νεολαία, για το πρόγραμμά του σοσιαλδημοκρατικών μεταρρυθμίσεων που εμπνέονταν από το New Deal. Αυτοί που ελέγχουν το Δημοκρατικό Κόμμα, για το συμφέρον του μεγάλου κεφαλαίου, κατάφεραν να σταματήσουν την καμπάνια του Σάντερς ήδη πριν από την πανδημία. Και τώρα είναι οι μαζικές απολύσεις και οι αντιρατσιστικές διαμαρτυρίες στους δρόμους που ξεκίνησαν. Αλλά στα αριστερά υπάρχει κενό.
Ο μετασχηματισμός της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας σε νεοφιλελεύθερα εργαλεία του κεφαλαίου και η εκλογική κατάρρευση των κομμουνιστικών κομμάτων έχουν αφήσει ένα κενό στην ευρωπαϊκή αριστερά, πράγμα που σημαίνει ταυτόχρονα και πρόκληση και ευκαιρία για να συνδεθούν οι αντιρατσιστικές και οι αντικαπιταλιστικές διεκδικήσεις.
Μια νέα δυναμική
Η παγκόσμια εξέγερση κατά του ρατσισμού και της αστυνομικής καταστολής ενέχει μια τεράστια δυναμική για το μέλλον των νέων γενεών, που αρχίζουν να αγωνίζονται στους τόπους εργασίας τους και στα συνδικάτα, να κινητοποιούνται κατά της κλιματικής αλλαγής και για τη φεμινιστική αντίσταση, να δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους στην άμεση πάλη κατά της αστυνομίας, που θεωρείται ως οι ένοπλες δυνάμεις της αστικής δημοκρατίας. Δίνουν έτσι έμφαση και στην ανάγκη οργάνωσης της αυτοάμυνας του κινήματος, στη διάρκεια των διαδηλώσεων και άλλων δημόσιων εκδηλώσεων, καθώς και στην ανάγκη να οικοδομηθεί ένα διαρκές κίνημα δημοκρατικής αυτοοργάνωσης.
Για την ώρα, η κινητοποίηση αυτή εκφράζει το θυμό. Προωθεί διεκδικήσεις για αλλαγή, συχνά ριζοσπαστική, αλλά και χωρίς κέντρο. Αυτό εκφράζει τη νεότητα του κινήματος, την έλλειψη εμπειρίας των διαδηλωτών, αλλά και τη χρεοκοπία των διάφορων κατεστημένων ρεφορμιστικών πολιτικών ηγεσιών. Στο αμερικανικό πλαίσιο, η απαίτηση « να σταματήσει η χρηματοδότηση της αστυνομίας και να αποστρατιωτικοποιηθεί », ή ακόμα και « να διαλυθεί η αστυνομία », συνάντησαν πλατιά λαϊκή απήχηση και έχουν σημαντική δυναμική ως μεταβατικές αντικαπιταλιστικές διεκδικήσεις. Υπάρχει γενικευμένη απόρριψη της συνδικαλιστικής συνομοσπονδίας AFL-CIO καθώς αυτή συνεχίζει να περιλαμβάνει στις γραμμές της αστυνομικά συνδικάτα που είναι ρατσιστικά και ακόμα και ακροδεξιά. Άλλες διεκδικήσεις επίσης διατυπώνονται, ανάλογα με την πορεία της ανάπτυξης του κινήματος και σε συνάρτηση με τις διαφορετικές εθνικές καταστάσεις: ενάντια στην αστυνομική βία, ιδιαίτερα απέναντι στους μαύρους, ιθαγενείς πληθυσμούς και στις εθνικές μειονότητες, ενάντια στην ποινικοποίηση των κοινωνικών κινημάτων, ενάντια στον θεσμοποιημένο ρατσισμό και τη διαιώνιση των αποικιοκρατικών και φιλο-δουλοκτητικών συμβόλων, για μια θετική δράση υπέρ της κοινωνικής και οικονομικής δικαιοσύνης, για να διορθωθούν οι ιστορικές ανισότητες.
Είναι σήμερα δυνατόν να σηκώσουμε τη σημαία της διεθνούς αλληλεγγύης της εργατικής τάξης με τρόπο και με εμβέλεια που δεν έχουμε δει εδώ και δεκαετίες. Καθώς και να εξηγήσουμε ότι, όπως το έλεγε ο Malcolm X, « δεν υπάρχει καπιταλισμός χωρίς ρατσισμό ». Η πάλη κατά του ρατσισμού είναι τμήμα της πάλης κατά του καπιταλισμού και το κίνημα αυτό έχει σημαντική δυναμική, για να διευρυνθεί και να συγκλίνει σε όλο τον κόσμο με τα εργατικά, κοινωνικά, φεμινιστικά και αντικαπιταλιστικά κινήματα, για να επιβάλει το δρόμο προς μια νέα κοινωνία -μια δίκαιη κοινωνία.
Για όλους αυτούς τους λόγους, η 4η Διεθνής δεσμεύεται να αγωνιστεί στο πλευρό των γυναικών και των ανδρών που εξεγείρονται σήμερα μέσα από αυτή την αντιρατσιστική και αντινεοφασιστική εξέγερση. Οι αγώνες κατά της κρατικής βίας και του θεσμικού ρατσισμού στον καπιταλισμό δεν μπορούν να πετύχουν παρά μόνο με την προϋπόθεση να εξαχθούν όλα τα συμπεράσματα: βρισκόμαστε όλες και όλοι σε πόλεμο κατά του συστήματος που καταστρέφει τον πλανήτη, που διακρίνει τους ανθρώπους ανάλογα με το φύλο τους, τη φυλή τους, το σεξουαλικό τους προσανατολισμό και την ταυτότητά τους, που υπερεκμεταλλεύεται στο όνομα της επιβίωσης των επιχειρήσεων, που μόνο στόχο έχουν να αυξάνουν διαρκώς το κέρδος, σε βάρος των ζωών και των σωμάτων μας.
9 Ιουνίου 2020
Εκτελεστικό Γραφείο της 4ης Διεθνούς
Μετάφραση: Περιοδικό « 4 »