Προς τιμήν του Esteban Volkov (1926-2023): Ζήτω η μνήμη του Λέον Τρότσκι και του αγώνα της αριστερής αντιπολίτευσης ενάντια στον καπιταλισμό και τον σταλινισμό!

Αποχαιρετώντας τον Don Esteban, που πέθανε στις 16 Ιουνίου σε ηλικία 97 ετών, δεσμευόμαστε όχι μόνο να στηρίξουμε τη συνέχεια του έργου του Μουσείου-Οίκου του Leon Trotsky στο Μεξικό, αλλά και να συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε στην αποστολή της ζωής του: να διατηρήσουμε και να διαδώσουμε την πολιτική κληρονομιά του επαναστάτη παππού του.

Την Παρασκευή 16 Ιουνίου, ο Don Esteban Volkov, εγγονός του Λέον Τρότσκι, πέθανε στο Μεξικό. Ήταν ο τελευταίος ζωντανός μάρτυρας των τελευταίων χρόνων του έργου του παππού του καθώς και της δολοφονίας του από τον σταλινικό πράκτορα Ramon Mercader στις 21 Αυγούστου 1940, στο σπίτι όπου ζούσε εξόριστη η οικογένεια του Ρώσου επαναστάτη στο Coyoacán. Το κτίριο μετατράπηκε από τον Don Esteban το 1990 σε Museo Casa Léon Trotsky.

Με τον θάνατό του, κλείνει ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο στην ιστορία της αριστεράς του εικοστού αιώνα, γιατί ο Don Esteban ήταν κάτι περισσότερο από απλώς εγγονός. Ήταν ο συνειδητός θεματοφύλακας της κληρονομιάς των αγώνων, της θεωρητικής παραγωγής και της πολιτικής αντίστασης των γονιών και των συμπατριωτών του μέσα από την αριστερή αντιπολίτευση στη Σοβιετική Ένωση. Εξ ου και η σημασία της ζωής του, της ακούραστης φωνής του στην υπενθύμιση των εκκαθαρίσεων και των διώξεων του Στάλιν εναντίον μιας ολόκληρης γενιάς επαναστατών πριν και μετά το 1917, στο ακούραστο έργο της διατήρησης οικογενειακών εγγράφων, αντικειμένων και αναμνηστικών, στον αγώνα για την αναίρεση των εκστρατειών συκοφάντησης που ο Τρότσκι, ακόμη και μετά το θάνατό του, και οι τροτσκιστές είχαν να αντιμετωπίσουν επί δεκαετίες.

Ο Volkov (Vsevolod Platonovich Volkov) γεννήθηκε το 1926 στη Γιάλτα της Ουκρανίας. Η μητέρα του ήταν η Zinaida Bronstein, η πρώτη κόρη του Τρότσκι και της επαναστάτριας συντρόφου του και πρώτης συζύγου του, Aleksandra Sokolovskaya (ο Τρότσκι και η Aleksandra είχαν και μια δεύτερη κόρη, τη Nina). Με το οικογενειακό παρατσούκλι Sieva, η ζωή του Don Esteban σημαδεύτηκε από τον αντίκτυπο που είχε η δεκαετία του 1920 στην παιδική του ηλικία.

Ο πατέρας του Esteban, ο Platon Ivanovitch Volkov (1898-1936), ήταν μέλος της αριστερής αντιπολίτευσης με επικεφαλής τον Τρότσκι και συνελήφθη δύο φορές επί Στάλιν (το 1928 και το 1935) και εξαφανίστηκε σε ένα γκουλάγκ το 1936, κατά τη διάρκεια της περιόδου που είναι γνωστή ως οι Μεγάλες Εκκαθαρίσεις. Η Zinaida, επίσης ακτιβίστρια της αριστερής αντιπολίτευσης, κατάφερε να εγκαταλείψει την ΕΣΣΔ και να συναντήσει τον πατέρα της στην Πρίνκιπο της Τουρκίας, τον τόπο της πρώτης εξορίας του Τρότσκι. Ωστόσο, το σταλινικό καθεστώς την εμπόδισε να επιστρέψει στην ΕΣΣΔ, όπου είχε αφήσει το δεύτερο παιδί της, την Αλεξάνδρα. Η Zinaida αυτοκτόνησε στο Βερολίνο τον Ιανουάριο του 1933, λίγο πριν ο Χίτλερ έρθει στην εξουσία, αφήνοντας τον γιο της ορφανό σε ηλικία 7 ετών. Μετά από μια σύντομη παραμονή του σε οικοτροφείο στη Βιέννη, ο μικρός Sieva μεταφέρθηκε στο Παρίσι από τον Léon Sedov, ένα από τα δύο παιδιά του Τρότσκι και της δεύτερης συζύγου του, της Natalia Sedova, η οποία ήταν επίσης ηγέτιδα του κινήματος που γέννησε τον τροτσκισμό. Μετά τη δολοφονία του Sedov από την Guepeu (μετέπειτα KGB) το 1938, οι φίλοι του παππού του κατάφεραν τελικά να φυγαδεύσουν τον Sieva στο Μεξικό, όπου έγινε Esteban.

Σε ηλικία 13 ετών, έγινε μάρτυρας της απόπειρας δολοφονίας του παππού του (με πυροβολισμό) τον Μάιο του 1940 και, τον Αύγουστο του ίδιου έτους, και της δολοφονίας του Τρότσκι, την ώρα που επέστρεφε από το σχολείο. Σύμφωνα με τους φίλους του, την οικογένειά του και όλους όσοι τον άκουγαν να μιλάει για τα γεγονότα αυτά επί δεκαετίες, ο Don Esteban συγκινούνταν ιδιαίτερα από τις αναμνήσεις εκείνων των ημερών, κάθε φορά που τις διηγούνταν.

Ο νεαρός Ρώσος μεγάλωσε στο Μεξικό, σπούδασε χημικός μηχανικός και ήταν ένας από εκείνους που έφτιαξαν τα πρώτα αντισυλληπτικά χάπια. Παντρεύτηκε και απέκτησε τέσσερις κόρες. Το 1988, έλαβε βίζα από την τότε Σοβιετική Ένωση για να επισκεφθεί την πατρίδα του. Εκεί ξαναβρήκε την αδελφή του, η οποία είχε χωριστεί με τόσο τραγικό τρόπο από τη μητέρα της τη δεκαετία του '20. Εκείνη τότε έπασχε από μια θανατηφόρα ασθένεια και μιλούσε μόνο ρωσικά -μια γλώσσα που ο Esteban είχε ξεχάσει. Τα αδέλφια χρειάζονταν διερμηνέα, ένα ενδεχόμενο που είχε σκεφτεί ο Τρότσκι και, για αυτό, παρότρυνε τον νεαρό Εστεμπάν να συνεχίσει να μαθαίνει ρωσικά.

Παρά τις τραγωδίες, ή μάλλον εξαιτίας των παιδικών του τραυμάτων μαζί με τα μαθήματα που πήρε από την οικογενειακή του ζωή, ο Don Esteban υπήρξε ακούραστος υπερασπιστής των ιδεών εκείνων που ηγήθηκαν της Ρωσικής Επανάστασης του 1917, εχθρός του καπιταλισμού και του σταλινισμού. Το απέδειξε αυτό δημιουργώντας το σημερινό Ινστιτούτο για το Δικαίωμα του Ασύλου - Μουσείο του Οίκου Leon Trotsky, το οποίο το διηύθυνε ο ίδιος μέχρι τα 90 του χρόνια. Το Ινστιτούτο για το Άσυλο και τις Πολιτικές Ελευθερίες δημιουργήθηκε για να βοηθήσει άλλους πολιτικούς αντιφρονούντες που ζητούν άσυλο στο Μεξικό, όπως είχε κάνει ο Τρότσκι, και ενοποιήθηκε με το μουσείο το 1996.

Εκεί, στο Coyoacán, ο Don Esteban έδωσε εκατοντάδες διαλέξεις. Ποτέ δεν συνδέθηκε πολιτικά με συγκεκριμένη οργάνωση, αλλά, στο έργο του για τη διατήρηση και την υπεράσπιση της οικογενειακής κληρονομιάς, συνεργάστηκε με όλα τα τροτσκιστικά ρεύματα. Το 1988, συμμετείχε στον εορτασμό της 50ής επετείου της 4ης Διεθνούς, που διοργάνωσε η Ligue Communiste Révolutionnaire, το γαλλικό τμήμα της 4ης Διεθνούς, στον οποίο συμμετείχαν 3.000 άτομα.

Σύμφωνα με το προσωπικό του μουσείου, ήταν η ψυχή του χώρου. "Χωρίς τον δυναμισμό και τον χαρακτήρα του, το μουσείο θα είχε αποτύχει στο έργο του. Ό,τι είμαστε σήμερα ως θεσμός, του το οφείλουμε", αναφέρεται στην ανακοίνωση που εκδόθηκε για τον θάνατο του Don Esteban. "Ο θάνατός του θα αφήσει ένα βαθύ κενό που θα είναι πολύ δύσκολο να καλυφθεί”.

Στην οικογένεια, στους φίλους του σε όλο τον κόσμο και στο προσωπικό του μουσείου η 4η Διεθνής και οι αγωνιστές της εκφράζουν όλη τους την αλληλεγγύη. Γνωρίζουμε ότι ο Don Esteban θα είναι αναντικατάστατος στο Coyoacán, αλλά πιστεύουμε ότι το έργο του και η κληρονομιά που διαφύλαξε και διέδωσε είναι ακόμα πολύ ζωντανή:

• στους ανεξάρτητους αγώνες των εκμεταλλευόμενων και καταπιεσμένων σε όλο τον κόσμο ενάντια στις καπιταλιστικές επιχειρήσεις και τις αστικές κυβερνήσεις

• στην ακούραστη μάχη για την οικοδόμηση πολιτικών κομμάτων και οργανώσεων που να υπερασπίζονται την πολιτική ανεξαρτησία της εργατικής τάξης

• στον δημοκρατικό, αδελφικό και θεωρητικό αγώνα για την (ανα)οικοδόμηση μιας σοσιαλιστικής στρατηγικής, που να είναι ταυτόχρονα και οικολογική, αντιρατσιστική και φεμινιστική, σε μια ανθρωπότητα που απειλείται περισσότερο από ποτέ, για μια στρατηγική που να βασίζεται στην αυτοοργάνωση και την αυτοκυβέρνηση των από τα κάτω.

Ο Don Esteban και ο παππούς του θα συνεχίσουν να ζουν μέσα από τον αγώνα μας.

Εκτελεστικό Γραφείο της 4ης Διεθνούς

22 Ιουνίου 2023