Στις 5 Απριλίου 2024, Το Ρωσικό Σοσιαλιστικό Κίνημα κηρύχθηκε από τις ρωσικές αρχές «ξένος πράκτορας». Ποιός ήταν ο ρόλος του στη ρωσική αριστερή πολιτική; Ποιοί είναι οι πραγματικοί λόγοι που κηρύχτηκε «ξένος πράκτορας»; Μαζί με τα μέλη του, το Posle.media επανέρχεται στην ιστορία της οργάνωσης αυτής κατά την περασμένη δεκαετία. Παρεμβαίνουν οι: Ilya Budraitskis, πολιτικός φιλόσοφος και ιστορικός, Kirill Medvedev, ποιητής, μεταφραστής και μουσικός και Sasha Davydova, αγωνίστρια του ΡΣΚ.
Συντακτική ομάδα του Posle/После
Στις 5 Απριλίου 2024, το Ρωσικό Σοσιαλιστικό Κίνημα (ΡΣΚ / Российское социалистическое движение – РСД) κηρύχθηκε από τις αρχές «ξένος πράκτορας». Είναι η πρώτη περίπτωση που οι ρωσικές αρχές απαγορεύουν de facto μια αριστερή οργάνωση: είναι απολύτως προφανές ότι ο καταπιεστικός, αντιδημοκρατικός νόμος του Πούτιν δεν αφήνει περιθώρια για οποιονδήποτε πολιτική δραστηριότητα με αυτό το όνομα.. Ωστόσο, αν θεωρήσουμε τον χαρακτηρισμό του ξένου πράκτορα ως ένα είδος αναγνώρισης από το καθεστώς, είναι δικαιολογημένος. Κατά τη διάρκεια των 13 ετών της ύπαρξής του, το ΡΣΚ αντιτάχθηκε με συνέπεια στη στρατιωτική επιθετικότητα, τη δικτατορία και τη στέρηση των δικαιωμάτων της εργαζόμενης πλειοψηφίας. Η ομάδα του Posle.media/После.Медиа μίλησε με τρία μέλη της οργάνωσης προκειμένου να ανιχνεύσει τα στάδια της εξέλιξής της, η οποία από πολλές απόψεις αντικατοπτρίζει την πολιτική ιστορία της Ρωσίας την τελευταία δεκαετία.
Ilya Budraitskis, πολιτικός φιλόσοφος και ιστορικός
Το ιδρυτικό συνέδριο του Ρωσικού Σοσιαλιστικού Κινήματος πραγματοποιήθηκε την άνοιξη του 2011. Ήταν μια στιγμή πριν από τα αποφασιστικά πολιτικά γεγονότα που θα άλλαζαν την πορεία της ιστορίας της χώρας: Ο Πούτιν ανακοίνωσε την επιστροφή του στην προεδρία τον Σεπτέμβριο και τον Δεκέμβριο ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις στην πλατεία Μπολότναγια στη Μόσχα. Είναι ενδεικτικό ότι το συνέδριο της νέας οργάνωσης που συγχωνεύει διάφορες σοσιαλιστικές ομάδες σε μία φιλοξενήθηκε από το Κέντρο Ζαχάρωφ που τελικά έκλεισε από τις αρχές.
Το μανιφέστο του ΡΣΚ, το οποίο υιοθετήθηκε στο συνέδριο, ανέφερε τα εξής «Η ρωσική αριστερά βρέθηκε σε μια κατάσταση... μιας βαθύτερης κρίσης του πολιτικού συστήματος, μιας αυξανόμενης απαίτησης για μια πολιτική εναλλακτική λύση σε όλη την κοινωνία». Έτσι, το νεοσύστατο κίνημα δεν διεκδικούσε την αποκλειστική κατοχή ενός πραγματικού επαναστατικού προγράμματος, ούτε θεωρούσε την οργανωτική του συγκρότηση αυτοσκοπό. Στόχος μας ήταν να δρομολογήσουμε τη διαδικασία δημιουργίας ενός ευρύτερου αριστερού συνασπισμού, ο οποίος στο μέλλον θα αποτελέσει έναν ανεξάρτητο σοσιαλιστικό πόλο ενός ευρύτερου αντιπολιτευτικού κινήματος. Αυτή η ανάλυση αποδείχθηκε έγκυρη από όσα ακολούθησαν σύντομα.
Το ΡΣΚ εκπροσωπήθηκε από ένα μεγάλο μπλοκ στην πρώτη μαζική διαμαρτυρία στην πλατεία Μπολότναγια στις 10 Δεκεμβρίου 2011 και μια ειδική έκδοση της εφημερίδας μας εμφανίστηκε μέσα σε λίγα λεπτά. Στους μήνες που ακολούθησαν, το ΡΣΚ συμμετείχε ενεργά σε όλα τα βασικά γεγονότα του εξελισσόμενου κινήματος διαμαρτυρίας: μέλη της οργάνωσης μίλησαν σε συγκεντρώσεις στη Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη∙ τυπώσαμε καθημερινή εφημερίδα κατά τη διάρκεια των δύο εβδομάδων της περίφημης «Κατάληψης Αμπάι», συμμετείχαμε στις εκλογές για το Συντονιστικό Συμβούλιο της Αντιπολίτευσης, και κάναμε ακόμη και ακτιβιστικές εξορμήσεις σε συγκεντρώσεις υπέρ του Πούτιν (στις οποίες συμμετείχαν τότε, όπως και τώρα, σε μεγάλο βαθμό υποχρεωτικά υπάλληλοι του δημόσιου τομέα). Η σύνθεση της οργάνωσής μας άλλαξε πολύ εκείνη την περίοδο: με αφορμή τις διαδηλώσεις προσχώρησαν πολλοί νέοι σύντροφοι, ενώ κάποιοι παλιοί παραιτήθηκαν, καθώς δεν πείστηκαν από την τακτική της ενεργού συμμετοχής στο δημοκρατικό μαζικό κίνημα. Η θέση μας ότι ο αγώνας για κοινωνική αλλαγή είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τον αγώνα για βασικά δημοκρατικά δικαιώματα ξεχώριζε ήδη από το περιβάλλον των σταλινικών και δογματικών ομάδων που υποτίμησαν τον κίνδυνο να οδηγηθούμε στην απόλυτη δικτατορία.
Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας και τη ρωσική εμπλοκή στο Ντονμπάς, το ΡΣΚ αντιτάχθηκε απερίφραστα στον αυτοκρατορικό τυχοδιωκτισμό του καθεστώτος Πούτιν, του οποίου τα θύματα δεν ήταν μόνο Ουκρανοί αλλά και απλοί Ρώσοι. Στην αντιπολεμική πορεία στη Μόσχα την άνοιξη του 2014, το μπλοκ του ΡΣΚ διαδήλωσε κάτω από ένα πανό που έγραφε «Ο λαός πάντα πληρώνει τον πόλεμο»: ένα σύνθημα που ακούγεται ακόμη πιο αληθινό σήμερα, στον τρίτο χρόνο ενός πολέμου πλήρους κλίμακας που έχει στοιχίσει εκατοντάδες χιλιάδες ζωές. Το 2014-2015, ενώ οι αρχές καλλιεργούσαν τη σοβινιστική υστερία, το ΡΣΚ δεν φοβήθηκε να πάει κόντρα στο ρεύμα και συνέχισε να επαναλαμβάνει το μήνυμά του: «ο κύριος εχθρός βρίσκεται στο Κρεμλίνο».
Kirill Medvedev, ποιητής, μεταφραστής και μουσικός
Το 2017 σηματοδότησε μια στροφή σε δημοτικό και εκλογικό επίπεδο για το ΡΣΚ. Συμμετείχαμε στις δημοτικές εκλογές στη Μόσχα το 2017 και ενταχθήκαμε στην εκστρατεία του Σεργκέι Τσουκάσοφ για τη Δούμα της Μόσχας. Αριστερός δημοκράτης με πολυετή εμπειρία στην τοπική πολιτική, ο Τσουκάσοφ ήταν τότε πρόεδρος του τοπικού συμβουλίου του Οστάνκινο που ελέγχεται από την αντιπολίτευση. Ο Σεργκέι υποστηριζόταν από το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας (ΚΚΡΟ) και είχε αρκετές πιθανότητες να κερδίσει, γι' αυτό και, λίγο πριν από την ημέρα της ψηφοφορίας, αποσύρθηκε από την κούρσα με χαλκευμένες κατηγορίες. Πραγματοποιήσαμε μεγάλες συγκεντρώσεις στη Μόσχα απαιτώντας την επιστροφή του ίδιου και άλλων υποψηφίων της αντιπολίτευσης που είχαν αποκλειστεί. Τελικά, η εκστρατεία του Σεργκέι υποστήριξε τον υποψήφιο του κόμματος Γιαμπλόκο, ο οποίος μετέτρεψε αυτές τις ενοποιημένες προσπάθειες σε νίκη επί του υποστηριζόμενου από την κυβέρνηση αντιπάλου του. Αυτό ήταν ένα καλό παράδειγμα της ενδο-αντιπολιτευτικής συνεργασίας στην περιφέρεια. Από τότε, συμμετέχουμε σε τοπικές ακτιβιστικές δράσεις στο Οστάνκινο.
Το 2021, συμμετείχαμε στην εκστρατεία του Μιχαήλ Λομπάνοφ για τη Δούμα της Μόσχας. Οι ακτιβιστές μας συμμετείχαν σε διάφορες δραστηριότητες, από την προετοιμασία της ημερήσιας διάταξης και την έκδοση τοπικών εφημερίδων μέχρι την επιτόπου δουλειά. Η εκστρατεία του Λομπάνοφ απέδειξε ότι ένας σοσιαλιστής που συγκέντρωσε διάφορους ομοϊδεάτες στην εκστρατεία του μπορεί να γίνει ηγέτης που ενώνει την αντιπολίτευση στο σύνολό της σε μια τεράστια περιφέρεια με πληθυσμό ενός εκατομμυρίου κατοίκων. Συνεργαζόμασταν με άλλους αριστερούς πολιτικούς, για παράδειγμα, με τον Βιτάλι Μπόβαρ στην Αγία Πετρούπολη, και προτείναμε δικούς μας υποψηφίους, για παράδειγμα, τον Κίριλ Σουμίχιν στο Ιζέβσκ. Το 2022, υποστηρίξαμε την πρωτοβουλία «Βιντβιζένιε» («Υποψηφιότητα»).
Οι εκλογές είναι μια ευκαιρία να δουλέψεις πάνω σε ένα σχέδιο με χρονοδιάγραμμα και εφικτά αποτελέσματα. Αυτή είναι μια απαραίτητη εμπειρία για τις αριστερές ομάδες, οι οποίες συνήθως λειτουργούν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, αντιδρώντας, προσπαθώντας να ανταποκριθούν σε καλά σχεδιασμένες και καλά εξοπλισμένες πρωτοβουλίες των αρχών. Επιπλέον, οι εκλογές είναι μια ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με τους κατοίκους, οι οποίοι, παρά τη μαζική αποπολιτικοποίηση, έχουν πολύ μεγαλύτερη εμπιστοσύνη και ενδιαφέρον για κάποιον που κατεβαίνει υποψήφιος και την εκστρατεία του, παρά για τους εξωτερικούς ακτιβιστές, των οποίων οι στόχοι και τα κίνητρα θεωρούνται τις περισσότερες φορές ασαφή και ύποπτα.
Το να γίνεις δημόσιος πολιτικός, να κατέβεις στις εκλογές και να αγωνιστείς για να εκπροσωπήσεις τους πολίτες είναι μια προσωπική απόφαση, μια σοβαρή επιλογή ζωής που συνήθως είναι μη αναστρέψιμη. Οι ρωσικές αριστερές οργανώσεις δεν παράγουν σχεδόν ποτέ πολιτικούς. Οι άνθρωποι εντάσσονται σε αυτές αναζητώντας κάτι άλλο: μια ομαδική ταυτότητα, έναν συλλογικό αγώνα για ένα μεγάλο επαναστατικό πρόγραμμα. Τα υψηλά διακυβεύματα ελλείψει επαρκών μέσων οδηγούν συχνά σε εξουθένωση και απογοήτευση.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι τόσο σημαντικό όταν αριστεροί πολιτικοί, οι οποίοι έχουν πρακτική εμπειρία με τις εκλογές και τα μέσα ενημέρωσης, συνεργάζονται με ακτιβιστικές ομάδες, οι οποίες έχουν θεωρητικούς, ιστορικούς και ιδεολογικούς ορίζοντες. Οι εκλογές είναι η κύρια πλατφόρμα για μια τέτοια συνεργασία και κάτι που θα πρέπει να συνεχίσουμε να κάνουμε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, αλλά φυσικά δεν είναι αυτοσκοπός. Το αποτέλεσμα θα πρέπει να είναι η διαμόρφωση ενός κοινού περιβάλλοντος και τελικά μιας οργάνωσης που θα ενώνει πολιτικούς, ακτιβιστές και θεωρητικούς· αυτούς που επωφελήθηκαν από τη συνεργασία με το ΚΚΡΟ και αυτούς που ήταν πάντα αποφασισμένοι να δημιουργήσουν μια εναλλακτική αριστερή υποδομή. Ο πόλεμος πλήρους κλίμακας διέλυσε πολλά σχέδια, αλλά επιτάχυνε επίσης την ενοποίηση υγιών –αντιπολεμικών και δημοκρατικών– αριστερών δυνάμεων. Το ΡΣΚ βρισκόταν πάντα στην πρώτη γραμμή αυτής της διαδικασίας και τώρα διαδραματίζει έναν ιδιαίτερο ρόλο σε αυτήν.
Sasha Davydova, αγωνίστρια του ΡΣΚ
Την ημέρα που ξεκίνησε η εισβολή πλήρους κλίμακας στην Ουκρανία, τα μέλη του ΡΣΚ βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για τον πόλεμο. Θυμάμαι πώς τυπώσαμε βιαστικά φυλλάδια για να τα μοιράσουμε στους δρόμους και σταθήκαμε μεμονωμένα με πικέτες. Κάποιοι συνελήφθησαν. Οι διαμαρτυρίες έχουν τελειώσει τώρα, αλλά ακόμη και εκείνη την ημέρα, ήταν ήδη προφανές ότι ο πόλεμος άλλαζε ριζικά το παιχνίδι. Οι πολιτικές αλλαγές στο σύστημα έβαζαν κάθε οργανωμένη πολιτική δράση σε ένα πιο καταπιεστικό πλαίσιο από ποτέ άλλοτε.
Αναγκαστήκαμε να προσαρμοστούμε στη νέα πραγματικότητα της πολεμικής νομοθεσίας, μέσα στην οποία έπρεπε να υπάρχουμε. Από τις 24 Φεβρουαρίου, οι προτεραιότητές μας μετατοπίστηκαν προς την κατοχύρωση της ασφάλειας, την αποφυγή της έκθεσης των συντρόφων μας σε κίνδυνο και τη διατήρηση της οργάνωσης. Προέκυψε το ερώτημα για το πώς να δράσουμε, αλλά το ΡΣΚ παρέμεινε πιστό στις αρχές του κατά τη διάρκεια του πολέμου. Τα μέλη και οι συμμετέχοντες στο κίνημα είτε έκαναν την επιλογή να εγκαταλείψουν τη Ρωσία είτε όχι, οι περισσότεροι από αυτούς/ες συνέχισαν την αγωνιστική τους δράση.
Το ΡΣΚ έχει αναπτυχθεί ως αριστερό μέσο πληροφόρησης και ενημέρωσης από το 2022 και η ατζέντα μας έχει επίσης επεκταθεί. Αρχίσαμε να σκεφτόμαστε και να μιλάμε συχνότερα για την αποαποικιοκρατία σε μια προσπάθεια να μετατοπίσουμε τη συζήτηση μέσα στην αντιπολίτευση συνολικά προς τα αριστερά. Συνεχίσαμε τις προσπάθειές μας στον συνδικαλιστικό τομέα και υποστηρίξαμε τα ανεξάρτητα συνδικάτα. Οι αγωνίστριές μας ήταν δυναμικές στην προώθηση της κοινωνικής φεμινιστικής ατζέντας: δημιουργήσαμε ένα περιοδικό για τη μητρότητα, οργανώσαμε δράσεις κατά της έμφυλης βίας και κάναμε εκστρατεία κατά των συντηρητικών επιθέσεων στο δικαίωμα των γυναικών να ορίζουν το σώμα τους. Στον εκπαιδευτικό τομέα, το ΡΣΚ διοργάνωσε σχολεία για υποστηρικτές και οργάνωσε ομάδες ανάγνωσης. Κάναμε ό,τι μπορούσαμε για να μη μείνουμε απομονωμένοι και κλεισμένοι στον εαυτό μας, στοχεύοντας αντίθετα στη μετατόπιση του αντιπολιτευτικού λόγου προς τον αριστερό εκδημοκρατισμό. Έτσι, έχουμε μιλήσει για την κατάφωρη ανισότητα, έχουμε γράψει για απεργίες και παραβιάσεις των εργασιακών δικαιωμάτων, έχουμε κάνει εκστρατεία ενάντια στην ακροδεξιά βία κ.ο.κ.
Υπήρχαν επίσης οριζόντιες συμμαχίες σε διάφορες πόλεις με άλλες πρωτοβουλίες και οργανώσεις για ζητήματα όπως η συγκέντρωση χρημάτων για τις γυναίκες και τους Ρώσους κρατούμενους ή η αποστολή επιστολών στους πολιτικούς κρατούμενους. Στην Αγία Πετρούπολη, συνεχίσαμε να συμμετέχουμε σε εκστρατείες κατά του εξευγενισμού και της ανάπτυξης ακινήτων σε πράσινες ζώνες.
Το ΡΣΚ οικοδόμησε διεθνείς δεσμούς αλληλεγγύης με αριστερές οργανώσεις στο εξωτερικό. Εκτός Ρωσίας, οι αγωνιστές και οι αγωνίστριες έχουν τη δυνατότητα να διαδηλώνουν ανοιχτά με συνθήματα κατά του ιμπεριαλισμού, να συμπορεύονται με τα συνδικάτα την 1η Μαΐου και να οργανώνουν αντιφασιστικές διαδηλώσεις και δράσεις αλληλεγγύης προς τους Ρώσους πολιτικούς κρατούμενους.
Αλλά ήταν η εκστρατεία «Δίκαιος Κόσμος»[1] κατά τη διάρκεια των προεδρικών «εκλογών» που προκάλεσε εκδίκηση με τη μορφή του χαρακτηρισμού «ξένος πράκτορας». Ήταν ταυτόχρονα μια καμπάνια εναντίον όλων των υποψηφίων και ένα σοσιαλιστικό μίνιμουμ πρόγραμμα που ένωσε την αριστερά σε συνασπισμό (και η ένωση της αριστεράς είναι από μόνη της μια επιτυχία). Η εκστρατεία για έναν «δίκαιο κόσμο» συνδύαζε τη νόμιμη πολιτική δράση και την ενεργό καμπάνια επιτόπου που απέφυγε το λάθος της νομιμοποίησης των λεγόμενων εκλογών, οι οποίες ήταν απολύτως στημένες από το Κρεμλίνο. Πιστεύω ότι το αποτέλεσμά τους δείχνει ότι η θέση μας αποδείχτηκε η καλύτερη δυνατή, διότι το ποντάρισμα σε έναν από τους εικονικούς υποψηφίους (ιδίως στον Νταβάνκοφ) δεν θα μπορούσε ποτέ να αποτελέσει έκφραση διαμαρτυρίας. Η καμπάνια «Δίκαιος Κόσμος» είχε ως στόχο να ενώσει και να πολιτικοποιήσει τις φωνές όσων διεκδικούν ειρήνη, ισότητα και δικαιοσύνη. Αυτό το δυναμικό δεν θα χαθεί.
Συντακτική ομάδα του Posle/После
1/5/2024
Μετάφραση: elaliberta.gr από:
Σημειώσεις
[1] [Σ.τ.Μ.:] Στα ρωσικά «Справедливый мир» σημαίνει «Δίκαιος Κόσμος», αλλά και «Δίκαιη Ειρήνη»
posle.media: Αναπαραγωγή και από το Links: Socialism outlawed? On the declaration of the Russian Socialist Movement as a ‘foreign agent’
Στα ελληνικά, από το elaliberta: Ρωσία: Εκτός νόμου ο Σοσιαλισμός;