Πώς εξηγούνται οι μαζικές διαμαρτυρίες στη Ρωσία;

Η Suzi Weissman συζητάει με τον Ilya Budraitskis

Δημοσιεύουμε τη συνέντευξη του Ilya Budraitskis στην Suzi Weissman, που έγινε ραδιοφωνικά στο Jacobin Radio στις 5 Φεβρουαρίου (ώρα Μόσχας). Εάν, αφού διαβάσετε τη συνέντευξη αυτήν, θελήσετε να υπογράψετε το κείμενο υπογραφών για την απελευθέρωση όλων των πολιτικών κρατουμένων, παρακαλούμε πηγαίνετε στη σελίδα του κειμένου υπογραφών.

 

Suzi Weissman: Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενη που έχω τον Ιλύα Μπουντράϊτσκις εδώ να μιλήσουμε για πρώτη φορά για το πρόσφατο κίνημα διαμαρτυρίας στη Ρωσία. Ο Μπουντράϊτσκις είναι από τη Μόσχα, ιστορικός, πολιτικός συγγραφέας, εργαζόμενος στον πολιτισμό και επίσης από τους παραγωγούς του podcast Πολιτικό Ημερολόγιο, που μπορείτε να το βρείτε διαδικτυακά και να το ακούσετε εάν ξέρετε ρώσικα. Η Ρωσία συγκλονίστηκε από μαζικές διαμαρτυρίες τις τελευταίες εβδομάδες. Είναι οι πρώτες μεγάλες διαμαρτυρίες μετά το 2011-2012 που είχαν τότε κατασταλεί από τον Πούτιν. Οι σημερινές έγιναν ως απάντηση στη σύλληψη του Αλεξέι Ναβάλνυ, που επέστρεψε στη χώρα στις 17 Ιανουαρίου μετά από τον παρατρίχα θάνατό του από δηλητηρίαση μετά από έκθεσή του στο χημικό όπλο νοβιτσόκ στις 20 Αυγούστου. Συμπτωματικά, συνελήφθη στην επέτειο της δολοφονίας του Τρότσκι, επισήμως γιατί είχε παραβιάσει τους όρους που του είχαν επιβληθεί. Συγκεκριμένα είχε “παραβιάσει” τον όρο να παρουσιάζεται τακτικά στις αρχές, το οποίο ήταν αδύνατο αφού βρισκόταν σε κώμα στο Βερολίνο.

Η επιστροφή του ήταν ασφαλώς θαρραλέα πράξη: ήταν σίγουρο ότι θα συλλαμβανόταν, αλλά ήταν και πολιτικό στοίχημα. Κατά μεγάλο μέρος, η κάλυψη των διαμαρτυριών επικεντρώθηκε στη φυσιογνωμία του ίδιου του Ναβάλνυ. Και μερικοί, ιδιαίτερα στην αριστερά στη Ρωσία, προσπάθησαν να δικαιολογήσουν τη συμμετοχή τους στις διαμαρτυρίες, λέγοντας ότι η πολιτική του Ναβάλνυ έχει αλλάξει. Στη δεκαετία του 2000, όταν ανήκε στο Γιαμπλόκο, ήταν αριστερός φιλελεύθερος, αλλά μια δεκαετία αργότερα υιοθέτησε ανοιχτά εθνικιστικές και αντιμεταναστευτικές θέσεις. Η σημερινή του τοποθέτηση επικεντρώνεται στην καταγγελία της διαφθοράς που ορίζει τον Πούτιν και το καθεστώς του. Η έμφαση αυτή συγκλίνει με την αίσθηση του κόσμου που έχει κουραστεί από την αυξανόμενη ανισότητα και τη φτώχεια.

Ο καλεσμένος μας, ο Ιλύα Μπουντράιτσκις, βρίσκεται στο πλευρό των διαμαρτυριών. Θέλουμε τις απόψεις του για το ίδιο το κίνημα, καθώς και για το πώς βλέπει τον Ναβάλνυ, πώς χαρακτηρίζει το καθεστώς του Πούτιν και το ρόλο του και ποιές προοπτικές βλέπει για την αντιπολίτευση στη Ρωσία σήμερα. Πολλοί σχολιαστές αναφέρονται στον Ναβάλνυ ως ρώσο εθνικιστή. Παραπέμπουν στις αντι-μεταναστευτικές του δηλώσεις από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, για να χαρακτηρίσουν και να επικρίνουν το κίνημα στο σύνολό του ή και για να δικαιολογήσουν την απόφασή τους να απέχουν από αυτό. Αλλά ο Ναβάλνυ έχει προσθέσει και τα θέματα της ανισότητας και της φτώχειας στη συστηματική του πολιτική κατά της διαφθοράς. Και αυτό βρίσκει απήχηση.

Εγώ νομίζω ότι το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι ότι ο Ναβάλνυ φλερτάρει με διάφορες θέσεις, αλλά ότι συλλαμβάνει τις διαμαρτυρίες ως σαν να ήταν για τον ίδιο και όχι για τον Πούτιν και το καθεστώς του. Σε αυτό είναι που θέλω να επικεντρώσω τη συνέντευξη αυτήν. Μπορείτε να μας περιγράψετε το σημερινό κίνημα, τη σημασία του, αλλά και τις αντιδράσεις της αριστεράς, καθώς και το τί διαφορετικό έχουμε σε σχέση με το 2011 και 2012; Έχετε πει ότι η μαζικές αυτές διαμαρτυρίες επεκτάθηκαν σε όλη τη Ρωσία και ότι σηματοδοτούν ένα νέο τύπο διαμαρτυριών. Ξέρουμε ότι χιλιάδες άνθρωποι έχουν συλληφθεί: νομίζω ότι μόνο την Κυριακή συνέλαβαν 5.000. Και όμως, οι διαμαρτυρίες συνεχίζονται. Έτσι, πώς τις βλέπετε εσείς αυτές τις διαμαρτυρίες;

Ilya Budraitskis: Σας ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση. Έχετε απολύτως δίκιο όταν λέτε πως δεν υπάρχει ταύτιση ανάμεσα στην προσωπικότητα του Ναβάλνυ και στο κίνημα διαμαρτυρίας που έχουμε τώρα. Το κίνημα αυτό είναι πολύ πλατύτερο από κίνημα υποστήριξης της δικής του πολιτικής ζωής.

Τί είναι το σημαντικό που το διαφοροποιεί από τις προηγούμενες διαμαρτυρίες; Όχι μόνο η μαζικότητά του, αλλά και ότι έχει επεκταθεί πλατιά σε όλη τη χώρα. Για πρώτη φορά είδαμε συγκεντρώσεις με χιλιάδες ανθρώπους σε πολλές επαρχιακές πόλεις. Στις 23 Ιανουαρίου, για παράδειγμα, ήταν σε πάνω από 100 πόλεις της Ρωσίας, μαζί και με βιομηχανικά κέντρα όπως το Γεκατερίνμπουργκ και το Ιρκούτσκ, που οι άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους. Αυτό είναι πολύ διαφορετικό από τις διαμαρτυρίες του 2011, όταν αυτές είχαν κατά πολύ περιοριστεί στη Μόσχα και στην Αγία Πετρούπολη. Πολλοί κοινωνιολόγοι κατέγραψαν ότι οι περισσότεροι απ’όσους βγήκαν στους δρόμους, ακόμα και στη Μόσχα, το έκαναν για πρώτη φορά στη ζωή τους. Ήταν η πρώτη πολιτική τους εμπειρία. Ήταν επίσης και μια τεράστια πολιτικοποίηση για τους νέους ανθρώπους. Είδαμε δεκαεξάρηδες, δεκαεφτάρηδες, εικοσάρηδες να μπαίνουν στη διαμαρτυρία.

SW: Αυτοί δεν έχουν ζήσει κανέναν άλλον ηγέτη εκτός από τον Πούτιν, έτσι δεν είναι;

IB: Απολύτως. Απολύτως. Είναι μια γενιά που μεγάλωσε κάτω από το καθεστώς του Πούτιν.

SW: Κατεβαίνουν στις διαμαρτυρίες και αντιμετωπίζουν καταστολή. Αλλά οι αριθμοί των συλλήψεων δεν τους λυγίζουν. Και υπάρχουν και ομοιότητες με διαμαρτυρίες που γίνονται σε όλο τον πλανήτη. Είναι σα να μην γνωρίζουν φόβο!

IB: Ναι. Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι η καταστολή που αντιμετωπίζουμε είναι πρωτόγνωρη, ακόμα και σε σχέση με τις προηγούμενες του ίδιου καθεστώτος Πούτιν. Έχουμε χιλιάδες που έχουν συλληφθεί μετά τις διαμαρτυρίες τώρα. Και εκατοντάδες ποινικές δίκες έχουν ξεκινήσει σε όλη τη Ρωσία, όχι μόνο στη Μόσχα και στην Αγία Πετρούπολη. Όλοι οι κύριοι συνεργάτες του Ναβάλνυ κρατούνται είτε σε κανονικές φυλακές είτε σε κρατητήρια. Που σημαίνει ότι δεν έχουν καμία δυνατότητα επικοινωνίας μέσω ιντερνέτ.

Η αντίδραση των αρχών ήταν εξαιρετικά σκληρή. Στη διαμαρτυρία της 31ης Ιανουαρίου, η αστυνομία είχε μπλοκάρει όλο το κέντρο της Μόσχας. Πάνω από 10 σταθμοί του μετρό είχαν κλείσει εξαιτίας της διαμαρτυρίας. Η ατμόσφαιρα ήταν όπως στο αντιπαγκοσμιοποιητικό κίνημα στις αρχές της δεκαετίας του 2000 στο Σιάτλ ή στη Γένοβα.

SW: Ποιές ήταν οι συνθήκες που οδήγησαν στην άνοδο της διαμαρτυρίας; Τώρα που ο Ναβάλνυ καταδικάστηκε σε σχεδόν τρία χρόνια φυλακή, υπάρχει δημόσια αντίδραση; Το εκτιμάς αυτό σαν μια νίκη του Πούτιν το ότι μπόρεσε να βγάλει τον Ναβάλνυ από το προσκήνιο; Ή μήπως θεωρείς, όπως το υποδηλώνουν ορισμένες δημοσκοπήσεις, ότι ο κόσμος που βγήκε να διαμαρτυρηθεί το έκανε περισσότερο ενάντια στον Πούτιν παρά υπέρ του Ναβάλνυ. Που σημαίνει ότι δεν αλλάζει και πολλά.

IB: Ο Ναβάλνυ έγινε κεντρική φυσιογνωμία για τη διαμαρτυρία, ιδιαίτερα μετά την επιστροφή του από το Βερολίνο. Και ήταν προσωπικά μια γενναία πράξη, γιατί μάλλον ήξερε ότι σίγουρα θα τον συλλάμβαναν μετά την επιστροφή του.

Το βιντεάκι που έφτιαξε για το παλάτι του Πούτιν είχε πάνω από 100 εκατομμύρια επισκέψεις. Φαίνεται ότι όλοι οι ενήλικοι στη Ρωσία το είδαν. Και είναι ενδεικτικό ότι υπήρξε και αλλαγή στην προπαγανδιστική γραμμή της ρωσικής τηλεόρασης. Προηγουμένως, η στρατηγική ήταν να μην αναφέρεται το όνομα του Ναβάλνυ, αλλά να περιγράφεται συνολικά η αντιπολίτευση ως χωρίς απήχηση, περιθωριακή και ασήμαντη. Αλλά στις δύο τελευταίες εβδομάδες, ο Ναβάλνυ βρέθηκε στο κέντρο των προγραμμάτων της τηλεόρασης. Όλοι μιλούσαν για αυτόν. Ο ίδιος ο Πούτιν σχολίασε το βιντεάκι και αρνήθηκε ότι το παλάτι αυτό του ανήκει στον ίδιο ή στην οικογένειά του. Τώρα κανείς δεν λέει πως δεν ξέρει τον Ναβάλνυ ή ότι είναι ασήμαντος. Είναι σαφές πως η επιλογή είναι μεταξύ Πούτιν και Ναβάλνυ, ακόμα και αν δεν υπάρξουν εκλογές όπου να μπορέσει να κατέβει ο Ναβάλνυ.

Είναι αυτό νίκη για τον Πούτιν; Νομίζω πως η απόφαση του Πούτιν εκθέτει την αδυναμία του και το φόβο του. Ίσως ο φόβος του Πούτιν να υπερτιμάται, αλλά μετά τη σύλληψή του, ο Ναβάλνυ έγινε ο κύριος πολιτικός κρατούμενος. Σχεδόν όλα τα μελλοντικά γεγονότα στη Ρωσία θα επικεντρωθούν στην απελευθέρωσή του.

SW: Μπορείτε να μας δώσετε έναν χαρακτηρισμό για τον Πούτιν και το καθεστώς του; Ασφαλώς είναι αυτό που προκάλεσε το κίνημα διαμαρτυρίας. Μερικοί αναλυτές λένε πως ο Πούτιν είναι ένας αυταρχικός τύπου Πινοτσέτ. Άλλοι τον περιγράφουν ως ηγέτη ενός μαφιόζικου κράτους. Έχει καταφέρει να βρίσκεται στην εξουσία για το μεγαλύτερο μέρος του παρόντος αιώνα, το οποίο είναι εξαιρετικό, με εξαίρεση μια μικρή περίοδο που παρέδωσε στον Μεντβέντεφ κρατώντας την πρωθυπουργία. Μετά επανήλθε ως πρόεδρος και τώρα προσπαθεί να επεκτείνει τη διάρκεια της εξουσία του. Σε σχέση με άλλους παγκόσμιους ηγέτες, υπήρξε πολύ δημοφιλής. Είχε από τα καλύτερα ποσοστά δημοφιλίας, είτε το πιστέψει κανείς είτε όχι, σε σχέση με παντού αλλού. Αν και αυτό ήταν κυρίως τα πρώτα χρόνια.

Νομίζω πως αυτό υπονοεί ότι θεωρήθηκε ως ο αντι-Γιέλτσιν, αυτός δηλαδή που σταμάτησε την καταστροφική οικονομική ελεύθερη πτώση κατά την αμέσως μετασοβιετική περίοδο. Σταθεροποίησε την οικονομία και, στο μέτρο που η Ρωσία μπορούσε να ζει από τα έσοδα πετρελαίου και αερίου, τα επίπεδα της ζωής βελτιώθηκαν και ο ίδιος κέρδισε σε δημοφιλία. Αλλά τώρα είμαστε έξι διαδοχικά χρόνια όπου τα εισοδήματα είναι στάσιμα. Μετά την έκρηξη της πανδημίας, έχουμε μείωση των εισοδημάτων κατά 10%. Όταν εμφανίζεται το χλιδάτο παλάτι και ο αντίστοιχος τρόπος ζωής, τη στιγμή που ο πληθυσμός γενικότερα υφίσταται απώλειες, πώς αυτές οι οικονομικές συνθήκες μπορεί να τροφοδοτούν τις διαμαρτυρίες; Μήπως αυτές είναι που τις αιτιολογούν, εξίσου ή και περισσότερο από τη σύλληψη του Ναβάλνυ, από την αστυνομική καταστολή που βλέπουν στην τηλεόραση ή τις συλλήψεις ειρηνικών διαδηλωτών;

IB: Η δημοφιλία του Πούτιν συρρικνώνεται γρήγορα στη Ρωσία. Σύμφωνα με τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις, μόνο το μισό του πληθυσμού πλέον τον εμπιστεύεται ως Πρόεδρο.

Πιστεύω πως το μέλλον του καθεστώτος του θα συνεχίσει προς την ίδια κατεύθυνση, που στην πραγματικότητα οδηγεί στην αποδιάρθρωση της λεγόμενης πλειοψηφίας του Πούτιν. Το 80% του πληθυσμού που βλέπει ως κρίσιμο στοιχείο τη σταθερότητα και που κυριαρχείται από το φόβο μην επανέλθει η εγκληματική συρρίκνωση της δεκαετίας του 1990 μειώνεται. Μέσα από το κίνημα διαμαρτυρίας, βλέπουμε να συρρικνώνεται και ο μύθος της πλειοψηφίας του Πούτιν. Ασφαλώς ο Πούτιν προσπάθησε να παρουσιαστεί διεθνώς ως μια εναλλακτική απέναντι στην αμερικάνικη κυριαρχία στον πλανήτη ή ακόμα και στον καπιταλισμό. Για παράδειγμα, ο τελευταίος λόγος του Πούτιν στο φόρουμ του Νταβός ανέδειξε τη μεγάλη ανισότητα που υπάρχει στον κόσμο και το ότι δεν υπάρχει δίκαιη αναδιανομή του πλούτου μεταξύ των χωρών. Ακόμα και στη Ρωσία είναι πολύ περίεργο να ακούς τέτοια λόγια κατά της ανισότητας από τον Πούτιν. Στο κάτω-κάτω, ο ίδιος έχτισε ένα καθεστώς ακραίας ανισότητας και ακραίας κοινωνικής διαφοροποίησης μέσα στην ίδια τη δική του χώρα. Και ναι, έχουμε και ένα είδος μαφιόζικου κράτους, με την έννοια ότι υπάρχει μια ορισμένη ομάδα γύρω από τον Πούτιν που έχει πάρει τον έλεγχο της πολιτικής και οικονομικής εξουσίας της χώρας. Αλλά, ταυτόχρονα, είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι επίσης έχουμε μια πολύ σκληροπυρηνική ποικιλία ρώσικου νεοφιλελευθερισμού.

Αυτό οδηγεί στην αποδιάρθρωση της κοινωνικής σφαίρας, η οποία οδηγεί στην ιδιωτικοποίηση της περίθαλψης και της εκπαίδευσης. Όλα αυτά έγιναν ακόμα πιο σαφή μέσα στην πανδημία. Στην πραγματικότητα, πιστεύω ότι η αντίδραση της κυβέρνησης στην πανδημία ήταν πολύ σημαντική. Αυτό είναι που ενέπνευσε και τις τωρινές διαμαρτυρίες, καθώς η κυβερνητική βοήθεια ήταν εξαιρετικά περιορισμένη: δεν έχει καμία σχέση με τη στήριξη που έδωσαν στους πολίτες τους τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη.

SW: Περιγράφετε την καταδίκη του Ναβάλνυ από τον Πούτιν ως αδυναμία του. Νομίζω ότι συμφωνώ. Περιγράφετε τη Ρωσία ως ένα είδος μαφιόζικου κράτους και ως αυταρχισμό. Αυτό που μοιάζει ως αδυναμία είναι ότι εξακολουθούν να υπάρχουν εκλογές, που σημαίνει ότι δεν είναι δικτατορία, σε αυτό το σημείο. Έστω και αν οι εκλογές είναι πολύ νοθευμένες (αλλά οι εκλογές γενικότερα είναι πολύ συχνά παραποιητικές), ωστόσο ο Πούτιν αναγκάζεται έτσι με κάποιον τρόπο να απαντάει στην κοινή γνώμη -και σε μεγάλο βαθμό αυτή η κοινή γνώμη δεν έχει ακόμα εκφραστεί σήμερα. Το οποίο γίνεται, όπως το είπατε κι εσείς και εγώ, σε ένα σημερινό πλαίσιο συρρικνωνόμενων μισθών και χειροτέρευσης του επιπέδου ζωής. Εάν το επίπεδο ζωής κάπως αυξάνει, τότε θα μπορούσε, υποθέτω, ο κόσμος να παραβλέψει και κάποια έλλειψη στη δημοκρατία, όμως δεν είναι η περίπτωση σήμερα. Πώς έχουν αυτές οι συνθήκες αλλάξει το χαρακτήρα της διακυβέρνησης Πούτιν; Γράφατε στο LeftEast ότι το καθεστώς Πούτιν εισέρχεται σε νέα φάση, σε μια σχεδόν ανοιχτή δικτατορία, με βάση όχι την παθητική αποδοχή από τα κάτω, αλλά την καταστολή κατά της όποιας αντιπολίτευσης. Υπάρχει άραγε και άλλη, μεγαλύτερη, καταστολή στον ορίζοντα;

IB: Έχετε απολύτως δίκιο να λέτε ότι στο μεγαλύτερο τμήμα της διακυβέρνησης Πούτιν είχαμε μια χειραγωγούμενη δημοκρατία. Υπήρχαν τακτικά εκλογές και επιτρεπόταν σε πολλά κόμματα να συμμετάσχουν. Αλλά αυτό γρήγορα άλλαξε μετά τις τροποποιήσεις στο ρωσικό Σύνταγμα, που επέτρεψαν στον Πούτιν να γίνει ηγέτης της Ρωσίας μέχρι να πεθάνει. Η ψήφιση εκείνη οργανώθηκε με καινούργιο τρόπο, παρατείνοντάς την για τρεις ημέρες, απαγορεύοντας τους ανεξάρτητους παρατηρητές, βάζοντας τους ανθρώπους να ψηφίζουν σε περίεργα μέρη ή στη δουλειά τους. Βασικά, η ψήφος αυτή ξεπέρασε κάθε όριο.

Οι εκλογές που θα γίνουν φέτος το Σεπτέμβρη, κοινοβουλευτικές εκλογές, είναι ιδιαίτερα σημαντικές επειδή ανοίγουν τον εκλογικό κύκλο που θα συνεχίσει με τις προεδρικές εκλογές του 2024. Οι εκλογές του Σεπτέμβρη είναι πιθανόν να αναπαράγουν το ίδιο μοντέλο. Και το μοντέλο αυτό, σύμφωνα με το Κρεμλίνο, δεν χρειάζεται να οδηγήσει σε πλήρη κυριαρχία της Ενωμένης Ρωσίας, δηλαδή του κόμματος του Πούτιν, στο κοινοβούλιο.

Για την ώρα, το επίπεδο της δημοφιλίας της Ενωμένης Ρωσίας είναι λίγο κάτω από το 30%, αλλά με το σενάριο αυτό μπορεί να στοχεύει στο 70% ή και περισσότερο για να πάρει τη συνταγματική πλειοψηφία στο νέο κοινοβούλιο. Αυτό αποτελεί μεγάλη πρόκληση ακόμα και για αυτούς που ανήκουν στη συστημική αντιπολίτευση. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ρώσικης Ομοσπονδίας, που χάνει ψήφους και δεν έχει τρόπους να αμυνθεί. Στην κατάσταση αυτή, ο Ναβάλνυ έγινε οργανικός σύμμαχος του Κομμουνιστικού Κόμματος, ιδιαίτερα με την έκκλησή του για “έξυπνη ψήφο”1 όπως λέγεται.

SW: Γιατί είναι τόσο σημαντική η “έξυπνη ψήφος”;

IB: Είναι σημαντική. Για την ώρα νομίζω μάλιστα ότι είναι η κύρια πολιτική απειλή για το καθεστώς του Πούτιν. Η “έξυπνη ψήφος” σημαίνει ότι όλοι οι αντιπολιτευόμενοι καλούνται να ψηφίσουν για οποιονδήποτε υποψήφιο βρίσκεται στην καλύτερη θέση, για να επικρατήσει επί της Ενωμένης Ρωσίας. Ο υποψήφιος μπορεί να είναι ανεξάρτητος, κομμουνιστής ή ο,τιδήποτε. Αλλά όλοι όσοι επηρεάζονται από τον Ναβάλνυ, όλοι όσοι συμμετέχουν στο κίνημα διαμαρτυρίας, παρά τις πολιτικές τους διαφορές, θα πρέπει να ψηφίσουν για αυτόν τον υποψήφιο. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι οι περισσότεροι τέτοιοι υποψήφιοι θα είναι κομμουνιστές. Το 2019 οργανώθηκαν εκλογές για το δήμο της Μόσχας και το Κομμουνιστικό Κόμμα κέρδισε έδρες. Ήταν τα καλύτερα αποτελέσματα στη Μόσχα που είχε ποτέ το Κομμουνιστικό Κόμμα και αυτό έγινε αποκλειστικά εξαιτίας του συστήματος της “έξυπνης ψήφου”. Και οδήγησε και σε μερικές αλλαγές στο ίδιο το Κομμουνιστικό Κόμμα. Ακόμα και αν ο ηγέτης του Κομμουνιστικού Κόμματος, Γκενάντυ Ζιουγκάνοφ, καταδίκαζε τον Ναβάλνυ ως ξένο πράκτορα, προδότη της χώρας, κλπ., κλπ., υπήρξαν πολλές δηλώσεις υποστήριξής του από μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος, ακόμα και εκλεγμένους στο Συμβούλιο της Μόσχας ή και άλλων δημοτικών συμβουλίων σε άλλες περιοχές της Ρωσίας.

Μόλις χτες ο εκπρόσωπος της καμπάνιας του Ναβάλνυ είπε πως δεν θα οργανώσουν διαμαρτυρίες στους επόμενους μήνες. Δήλωσε ότι τώρα το κύριο καθήκον τους είναι να ετοιμαστούν για τις βουλευτικές εκλογές. Έτσι το κύριο κέντρο του κινήματος διαμαρτυρίας θα είναι στην εκλογική καμπάνια και στη στρατηγική της “έξυπνης ψήφου”.

SW: Για τους ακροατές μας να διευκρινίσω ότι στη Ρωσία έχετε μονοεδρικές περιφέρειες όπου ο πρώτος τα παίρνει όλα. Αν καταλαβαίνω καλά, δεν υπάρχουν πολλά πολιτικά κόμματα που να μπορούν να κατέβουν στις εκλογές. Και αυτό που μας εξηγείτε είναι, υποθέτω, πως η γραμμή για τον κόσμο είναι να ψηφίσουν οποιονδήποτε άλλον εκτός του Πούτιν και ότι αυτό δεν σημαίνει ψήφο υποστήριξης αλλά ψήφο ενάντια στον Πούτιν και το Κόμμα Ενωμένη Ρωσία. Και ότι αν αρκετός κόσμος το κάνει αυτό, τότε ο συνασπισμός του θα έχει πολύ λιγότερες έδρες. Αυτό δεν είναι;

IB: Σωστά.

SW: Στο πλαίσιο της αποτυχημένης επιχείρησης δολοφονίας του τον Αύγουστο πέρυσι και της πρόσφατης σύλληψής του, πώς θα τον χαρακτηρίζατε τον Ναβάλνυ προσωπικά; Είπατε ότι ο Ναβάλνυ υπήρξε γενναίος. Και εγώ είπα ότι χρειάζεται θάρρος να επιστρέψεις όταν ξέρεις ότι θα σε συλλάβουν. Ποιός νομίζετε ότι ήταν ο πολιτικός του υπολογισμός; Πώς βλέπετε το ρόλο του μέσα στο κίνημα διαμαρτυρίας; Είδαμε πως ήταν ο ονομαστικός του ηγέτης, αλλά πώς τον βλέπουν οι περισσότεροι μέσα από τις μαζικές διαμαρτυρίες; Είναι ο καταλύτης; Δεν είναι περισσότερο οι διαμαρτυρίες στην πραγματικότητα για τον Πούτιν και το καθεστώς του, το σύστημά του, και όχι για τον Ναβάλνυ; Έχει άραγε το κίνημα σαφείς στόχους ή μήπως είναι ελλιπείς;

IB: Ο κύριος ορισμός μου για το Ναβάλνυ είναι πως είναι ένας λαϊκιστής, αλλά ένας λαϊκιστής που χρησιμοποιεί τις ιδέες με πολύ εργαλειακό τρόπο. Για αυτόν, αν οι ιδέες τον βοηθούν να χτίσει και να διευρύνει το συνασπισμό του, τότε είναι καλές. Εάν δεν είναι αρκετά συγκρουσιακές, τότε είναι κακές. Πιστεύω ότι οι βασικές του απόψεις είναι φιλελεύθερες. Δηλαδή είναι οπαδός μιας κάποιας φιλελεύθερης δημοκρατίας, ενός καπιταλισμού της αγοράς. Αυτές ήταν οι ιδέες του κατά τη δεκαετία του 2000. Αλλά, για να διευρύνει την παραδοσιακή βάση των φιλελεύθερων στη Ρωσία, στράφηκε προς ένα είδος μετριοπαθούς ρωσικού εθνικισμού. Γύρω στο 2010 άρχισε να χρησιμοποιεί και λίγη αριστερή πολιτική γλώσσα, μιλώντας για ανισότητα, για φτώχεια, για την τεράστια πολυτέλεια της ελίτ, κλπ., κλπ. Δεν πιστεύω πως διαθέτει οποιεσδήποτε συνεκτικές αρχές, πολιτικές αντιλήψεις ή πολιτικές ιδέες. Για το κίνημα, ο Ναβάλνυ έγινε απλώς σύμβολο της αντίστασης. Πιστεύω πως ο περισσότερος κόσμος δεν ξέρει και πολλά για την πολιτική του καριέρα κατά τα τελευταία 20 χρόνια, ούτε καν για τη στιγμή που προσπαθούσε να συνεργαστεί με τους ρώσους εθνικιστές.

SW: Μόλις χτες ανακοίνωσαν ότι υπάρχει και ένα νέο ρωσικό εμβόλιο κατά του Covid-19. Το Sputnik V κυκλοφορεί σε μια στιγμή που δεν υπάρχουν αρκετά εμβόλια στον κόσμο. Ο Πούτιν είχε πει πως αυτό το εμβόλιο θα είναι φτηνότερο από τα άλλα και πιο αποτελεσματικό. Είπε πως θα βοηθήσει όλο τον πλανήτη, γιατί κανείς μας δεν είναι ασφαλής έως ότου όλοι είναι ασφαλείς. Η επιτυχία του εμβολίου αυτού θα μπορούσε να δώσει ώθηση στο ρωσικό εθνικισμό (του τύπου “η Ρωσία είναι μεγάλη”, κλπ.) και να επηρεάσει με κάποιον τρόπο το κίνημα διαμαρτυρίας;

IB: Νομίζω πως ο Πούτιν προσπαθεί να χρησιμοποιήσει το Sputnik για προσωπικό όφελος, αλλά δεν λειτουργεί. Ασφαλώς, οι περισσότεροι Ρώσοι είναι ευχαριστημένοι με το εμβόλιο και περιμένουν τη δόση τους. Στη Μόσχα μπορείτε να εμβολιαστείτε, χωρίς πρόβλημα. Αλλά σε ορισμένες επαρχιακές πόλεις, δημιουργούνται τεράστιες ουρές. Για τους περισσότερους Ρώσους, η δήλωση του Πούτιν ότι το εμβόλιο θα τονώσει τη ρώσικη εθνική υπερηφάνεια είναι εντυπωσιακή ή τουλάχιστον είναι αυτό που ο ίδιος ελπίζει.

SW: Ilya Budraitskis, ήταν απίστευτα ενημερωτικά όλα αυτά. Ευχαριστώ πολύ για το χρόνο που αφιερώσατε μαζί μας στο Jacobin Radio.

 

Από το “Against the current

1Η Ρωσία έχει ένα μεικτό εκλογικό σύστημα: το μισό κοινοβούλιο εκλέγεται σε αναλογική βάση και το άλλο μισό σε μονοεδρικές περιφέρειες: σε αυτό το εκλογικό σύστημα, το καθεστώς είναι ιδιαίτερα ευάλωτο στην πολύ προχωρημένη εκλογική τακτική του Ναβάλνυ, με την “έξυπνη ψήφο”.

 

Same author